Οικονομικός ρεαλισμός

Πηγή: The New York Times

Ας υποθέσουμε ότι είσαι ο ηγέτης του ελεύθερου κόσμου. Η οικονομία έχει εγκλωβιστεί σε αδιέξοδο. Είναι φυσικό να θέλεις να κάνεις κάτι. Πολλοί οικονομολόγοι λένε ότι χρειαζόμαστε ένα ακόμη πακέτο κινήτρων. Διαφωνούν για το αν τα κίνητρα θα πάρουν τη μορφή φοροαπαλλαγών ή αυξημένων δαπανών. Εμπνέονται θεωρίες. Εάν η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δανειστεί Χ ποσό δολαρίων και το διοχετεύσει στην οικονομία, αυτό θα παράξει Υ ποσότητα ανάπτυξης και Ζ ποσότητα θέσεων εργασίας. Σε μια οικονομία 14 τρισ. δολαρίων, θα πρέπει ενδεχομένως να δανειστείς εκατοντάδες δισ. επιπλέον για να έχεις αξιοσημείωτο αποτέλεσμα, αλλά τουλάχιστον θα έχεις κάνει κάτι για να βοηθήσεις τους άνεργους.

Αυτοί οι οπαδοί της θεωρίας της ζήτησης σου προσφέρουν ένα σχέδιο δράσης. Αλλά εσύ δεν είσαι θεωρητικός, είσαι πρακτικός άνθρωπος. Εχεις κάποιες ανησυχίες. Αυτοί οι οπαδοί της θεωρίας έχουν πολύ υψηλό IQ, αλλά τους ξενίζει η αμφιβολία. Εχουν απόλυτη πίστη στα πρότυπά τους. Φυσικά, όλες οι σχολές οικονομικής σκέψης έχουν ασκήσει την κριτική τους τα τελευταία χρόνια. Είσαι στ' αλήθεια διατεθειμένος να επιτρέψεις την εθνική πτώχευση στη βάση ενός προτύπου; Επιπλέον, οι οπαδοί της θεωρίας της ζήτησης γράφουν λες και όλοι, οι οποίοι διαφωνούν μαζί τους είναι ανήθικοι ή ανόητοι. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, πολλοί βραβευμένοι οικονομολόγοι δεν υποστηρίζουν την ιδέα μιας νέας νομοθεσίας κινήτρων. Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες και στελέχη κεντρικών τραπεζών πιστεύουν ότι ήρθε η ώρα να αρχίσουν να μειώνονται τα χρέη και όχι να αυξάνονται - και το ίδιο πιστεύουν πολλοί οικονομολόγοι και διεθνείς οικονομικοί θεσμοί. Είσαι σίγουρος ότι οι οπαδοί της θεωρίας της ζήτησης έχουν δίκιο και ότι οι άλλοι έχουν άδικο;

Οι πρώτοι δεν έχουν προβάλλει κάποια καλή εξήγηση τα τελευταία δύο χρόνια. Δεν υπάρχει τρόπος να μάθουμε στα σίγουρα πόσο καλά λειτούργησε το τελευταίο πακέτο, επειδή δεν γνωρίζουμε τι θα συνέβαινε χωρίς αυτό. Είναι όμως βέβαιο ότι οι φορολογικές κάνουλες άνοιξαν διάπλατα. Οι ΗΠΑ και άλλες χώρες αντιμετώπισαν κολοσσιαία, ιστορικά ελλείμματα. Και παρότι αυτό βοήθησε στη διάσωση θέσεων εργασίας στον δημόσιο τομέα, δεν είδαμε και τόση μεγάλη ανάπτυξη στον ιδιωτικό τομέα. Ο λόρδος Κέινς έγραψε ότι η κατάσταση της εμπιστοσύνης είναι «ένα ζήτημα στο οποίο πρακτικοί άνδρες δίνουν τη μεγαλύτερη και πιο αγωνιώδη προσοχή».

Σήμερα, οι δαπάνες των χρεωμένων κυβερνήσεων δεν εμπνέουν εμπιστοσύνη. Την καταστρέφουν. Μόνο το 6% των Αμερικανών πιστεύει ότι το τελευταίο πακέτο κινήτρων δημιούργησε θέσεις εργασίας, σύμφωνα με δημοσκόπηση των New York Times και CBC. Οι καταναλωτές, οι οποίοι βρίσκονται σε φάση ανάρρωσης, νιώθουν απέχθεια για οποιοδήποτε επιπλέον χρέος.

Οι οπαδοί της θεωρίας της ζήτησης είναι ευφυείς, αλλά γράφουν λες και η αλλαγή της φορολογικής πολιτικής ήταν μια εύκολη υπόθεση. Ισως σφάλλουν όταν το πιστεύουν αυτό. Τα υπερβολικά χρέη μπορεί να οδηγήσουν στην εθνική καταστροφή, αλλά και η υπερβολική λιτότητα μπορεί φέρει στασιμότητα. Το μήνυμα είναι: μην είσαι αλαζόνας. Να αποφύγεις φέτος τα νέα δάνεια ή τις αδίστακτες περικοπές. Εστιάσου στα ουσιώδη. Κόψε προγράμματα που δεν ενθαρρύνουν την παραγωγικότητα και επένδυσε σε όσα την ενθαρρύνουν.