του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Σε μία εποχή όπου πολύς λόγος γίνεται για επιχειρηματική ηθική, εταιρική κοινωνική ευθύνη και διαφάνεια, κρίνουμε σκόπιμο να αναπαράγουμε ένα σημαντικό άρθρο του Richard Connoroe, το οποίο γράφτηκε το 1973, δημοσιεύθηκε στο «Management Today» και διατηρεί, πιστεύουμε, μιαν απίστευτη νεότητα και επικαιρότητα.
«Οι επιχειρήσεις υπάρχουν για έναν βασικό λόγο: για να ικανοποιούν τις υγιείς –και, μερικές φορές, τις μη υγιείς– ορέξεις των ανθρώπων που βρίσκονται σε αυτές. Αν παραβλέψεις αυτό το γεγονός, κοροϊδεύεις τον εαυτό σου. Ακούς διάφορες ανοησίες για τον ρόλο των επιχειρήσεων: ο προορισμός τους είναι να προσφέρουν θέσεις εργασίας, να υπηρετούν την κοινωνία και να ικανοποιούν τις ανάγκες και τις επιθυμίες των πελατών τους. Σαχλαμάρες. Οι επιχειρήσεις δεν βασίζονται στον αλτρουϊσμό. Κατευθύνονται από το ατομικό συμφέρον και την τάση για κερδοσκοπία των ανθρώπων που επενδύουν σε αυτές τον χρόνο και το χρήμα τους.
Αν αυτό σού θυμίζει Καρλ Μαρξ και απαριθμεί τα κακά του καπιταλισμού, τότε δεν πιάνεις το νόημα.
Κάθε ομάδα έχει ένα στοιχείο με το οποίο κρατά τα μέλη της δεμένα μεταξύ τους. Στις οικογένειες κυριαρχεί η αγάπη, στους διάφορους ομίλους η ψυχαγωγία, ενώ στις θρησκείες οι άνθρωποι εξαγνίζονται και προετοιμάζονται για την μεταθανάτια ζωή. Η κόλα που συγκρατεί τις επιχειρήσεις είναι το ανόθευτο προσωπικό συμφέρον. Κανένας δεν εργάζεται αποκλειστικά για χόμπυ ή για σπορ. Εξάλλου, καμμία επιχείρηση δεν θα επιβίωνε στηριζόμενη σε υποσχέσεις μελλοντικής δόξας. Η ανταμοιβή πρέπει να υπάρχει «εδώ και τώρα».
Ο κόσμος των επιχειρήσεων συχνά αποκαλείται ζούγκλα. Η περιγραφή αυτή είναι σωστή. Ο κόσμος των επιχειρήσεων αποτελεί μία εξεζητημένη, μηχανοποιημένη παραλλαγή ενός φυσικού οικολογικού συστήματος. Μία υγιής ζούγκλα αποτελεί ένα καλό μέρος για τους φυσικούς κατοίκους της. Το κάθε είδος επιβιώνει μέσα από συνεχή ανταγωνισμό. Η ζούγκλα διατηρεί την ευρωστία της και αναπτύσσεται με την ισορροπημένη αλληλοεξάρτηση που υπάρχει σε κάθε μορφή ζωής μέσα σε αυτήν. Στην ζούγκλα των επιχειρήσεων ισχύουν οι ίδιοι φυσικοί νόμοι, συμπεριλαμβανομένης και της επιβίωσης του καταλληλότερου.
Εσύ κι εγώ είμαστε στις επιχειρήσεις γιατί θέλουμε και όχι γιατί μάς υποχρεώνουν. Θα μπορούσαμε να βρούμε πολλούς άλλους ενδιαφέροντες και ευχάριστους τρόπους να περάσουμε την ώρα μας, αλλά και να εξασφαλίσουμε την ζωή μας. Είμαστε στις επιχειρήσεις για τις μεγάλες ανταμοιβές που μάς δίνουν ή που μάς υπόσχονται. Εξάλλου, αυτός είναι ο ευκολότερος τρόπος για να ικανοποιήσουμε τον εαυτό μας. Αν δεν βρίσκεσαι στον επιχειρηματικό κόσμο γι αυτόν τον λόγο, τότε απλά χάνεις τον καιρό σου. Η φθορά που υφίστασαι, δεν αξίζει τον κόπο. Αν, πάλι, βρίσκεσαι εκεί γι αυτόν τον λόγο, τότε το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι να αναγνωρίσεις ότι και όλοι οι άλλοι βρίσκονται εκεί για τον ίδιο εγωιστικό λόγο.
Τα ατομικά κίνητρα του καθενός πρέπει να αποτελέσουν την βάση για κάθε συνδιαλλαγή σου μαζί του. Όταν ζητάς από κάποιον να κάνει κάτι, πρέπει να ξέρεις ότι αυτός αναρωτιέται: «τί όφελος θα έχω εγώ από αυτό;». Όταν αναθέτεις κάτι σε μιαν ομάδα, να έχεις υπ’ όψιν σου ότι το κάθε μέλος της θέτει το ίδιο ερώτημα. Όταν κάτι συμβαίνει ή αλλάζει στην εταιρεία σου, να είσαι βέβαιος ότι το κάθε άτομο που επηρεάζεται αναρωτιέται, συνειδητά ή υποσυνείδητα: «πώς θα επηρεάσει εμένα αυτή η αλλαγή;».
Το ατομικό συμφέρον είναι η πιο διαβρωτική δύναμη στις επιχειρήσεις. Αν δεν την χειριστούμε καλά, μπορεί να αποβεί μοιραία τόσο για τα άτομα όσο και για την εταιρεία. Αν την αγνοήσουμε, φθάνει σε μία ισορροπία με επιπτώσεις δυσμενείς και ευεργετικές. Αντίθετα, αν αυτό το ατομικό συμφέρον διοχετευθεί σωστά –με συντονισμό, συναίνεση, καθοδήγηση και αξιοποίηση–, τότε μεταβάλλεται σε μία ισχυρή, εποικοδομητική δύναμη, η οποία ενώνει τους ανθρώπους σε κοινούς στόχους, παρακινώντας τους και αποφέροντας έναν χείμαρρο δημιουργικότητας. Στην Αμερική, το συντονισμένο ατομικό συμφέρον έχει κάνει τις επιχειρήσεις να γίνουν η πιο παραγωγική και δημιουργική δύναμη του κόσμου.
Μπορείς, λοιπόν, να κάνεις χρήση είτε της αρνητικής είτε της θετικής δύναμης που περιέχει το ατομικό συμφέρον. Κάποιος διευθυντής πωλήσεων ρώτησε τον πρόεδρο της εταιρείας: «Τί κίνητρο μπορούμε να προσφέρουμε στους πωλητές ώστε να πιάσουν τον φετεινό στόχο;». Η απάντηση του προέδρου: «Πες τους πως αυτοί που θα πιάσουν τον στόχο τους θα παραμείνουν στην δουλειά». Αυτή είναι, βεβαίως, μία αρνητική αντιμετώπιση της κατάστασης, που την συναντούμε συνέχεια στις επιχειρήσεις. Όλοι μας συνέχεια φοβόμαστε μήπως χάσουμε την δουλειά μας, την ασφάλειά μας, την υπόληψή μας, την επιδοκιμασία του προϊσταμένου μας, την καλή θέληση των πελατών, έναν αξιόλογο υφιστάμενο. Φοβόμαστε ακόμα μήπως χάσουμε την ελευθερία να κάνουμε την δουλειά μας χωρίς επιπρόσθετους κανονισμούς. Αυτός ο φόβος –με άλλα λόγια, η αρνητική δύναμη– μάς βοηθά να σταθούμε στα πόδια μας και να μην κάνουμε προχειρότητες.
Ωστόσο, η θετική πλευρά του ατομικού συμφέροντος κάνει την αρνητική πλευρά να φαίνεται ασήμαντη και αναιμική. Δώσε στους ανθρώπους μεγάλες ανταμοιβές που να ικανοποιήσουν τις προσωπικές τους φιλοδοξίες, και θα απελευθερώσεις μια τέτοια θετική δύναμη, που θα μοιάζει με την διάσπαση του ατόμου. Ο άνθρωπος που μαθαίνει να δέχεται ότι το ατομικό συμφέρον είναι μία αναπότρεπτη πραγματικότητα, να κατανοεί τις δυναμικές του και να το αξιοποιεί μέσα από την ομαδική εργασία, ο άνθρωπος αυτός έχει τις μεγαλύτερες πιθανότητες να πετύχει στις επιχειρήσεις. Είναι αυτός που έχει τις μεγαλύτερες πιθανότητες να ικανοποιήσει τα προσωπικά του συμφέροντα.
Όλα τα καλά και όλα τα άσχημα στοιχεία των επιχειρήσεων προέρχονται από το φυσικό ανθρώπινο χαρακτηριστικό του ατομικού συμφέροντος. Χωρίς το ατομικό συμφέρον των ανθρώπων που βρίσκονται στις επιχειρήσεις, δεν θα υπήρχαν ανέντιμες δουλειές, απάτη, κλεψιά, μανία για πλούτο, ανταγωνισμοί μεταξύ των προϊσταμένων και των υφισταμένων, άγχος για απεργίες. Όμως, από την άλλη πλευρά, χωρίς το προσωπικό συμφέρον δεν θα υπήρχαν επιχειρήσεις παραγωγικές, αποδοτικές, ευχάριστες, δημιουργικές.
Οι μεγάλες ανταμοιβές είναι αυτές που έλκουν τους πιο δυνατούς, τους πιο έξυπνους και ενδιαφέροντες ανθρώπους και, βέβαια, αυτούς που έχουν τον μεγαλύτερο ενθουσιασμό και διάθεση για δουλειά. Όμως μην ξεχνάς ούτε λεπτό ότι ο καθένας βρίσκεται εκεί για προσωπικό του όφελος και όχι για να σε βοηθήσει να πετύχεις. Όχι για να βοηθήσει την εταιρεία να πετύχει, αλλά για να πετύχει ο ίδιος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου