Η Ελλάδα χρειάζεται μια διαρθρωτική επανάσταση

Του Τάκη Μίχα

Ενα ενδιαφέρον στοιχείο της ελληνικής κρίσης είναι ότι οδηγεί και σε αντιπαραθέσεις των οικονομολόγων στο θεωρητικό επίπεδο. Ετσι π.χ. ορισμένοι Αμερικανοί οικονομολόγοι θεωρούν ότι η συνεισφορά του συμβούλου του Ελληνα πρωθυπουργού Τζόσεφ Στίγκλιτς υπήρξε ιδιαίτερα αρνητική. Αυτή είναι η άποψη την οποία διατυπώνει στην αποκλειστική του συνέντευξη στην «Ε» ο γνωστός οικονομολόγος Στιβ Χάνκε. Ο κ. Χάνκε είναι καθηγητής Οικονομικών στο φημισμένο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς και έχει διατελέσει σύμβουλος σε πολλές χώρες όπως η Γιουγκοσλαβία και η Τουρκία, ενώ έπαιζε πρωταγωνιστικό ρόλο στη μεταρρύθμση των συναλλαγματικών συστημάτων χωρών όπως η Βουλγαρία, η Αργεντινή, η Εσθονία και η Λιθουανία.

«Καταστροφικός» Στίγκλιτς

«Οι συμβουλές του Στίγκλιτς ήταν καταστροφικές για την Ελλάδα», μας λέει. «Ο Στίγκλιτς έδινε πολιτικές όχι οικονομικές συμβουλές. Ευθύς εξαρχής ακολούθησε τη λαϊκίστικη προσέγγιση να ψέγει τους ξένους για τα προβλήματα της Ελλάδας και ποτέ τους Ελληνες πολιτικούς. Ποτέ του δεν θα έθιγε την ελληνική γραφειοκρατία ή το κράτος. Και δυστυχώς ο πρωθυπουργός σας έπεσε στην παγίδα και επαναλάμβανε αυτά που του έλεγε ο Στίγκλιτς. Με αυτό τον τρόπο έχασε τουλάχιστον ένα μήνα, όταν περιόδευε τον κόσμο επιτιθέμενος εναντίον των "ξένων κερδοσκόπων" αντί να παραμείνει στην Ελλάδα και να διαμορφώσει ένα αξιόπιστο πρόγραμμα εξόδου από την κρίση. Αυτές οι επιθέσεις σε συνδυασμό με τα ψεύδη της προηγούμενης κυβέρνησης οδήγησαν σε απώλεια της αξιοπιστίας της χώρας και είχαν ως αποτέλεσμα να γίνει επιτακτική η προσφυγή στο ΔΝΤ».

Τρεις επιφυλάξεις

Ποια είναι η άποψή σας για το «σχέδιο διάσωσης» της Ελλάδας;

«Εχω τρεις επιφυλάξεις για το "σχέδιο διάσωσης" και τον ρόλο του ΔΝΤ. Πρώτον, πιστεύω ως γενική φιλοσοφία ότι οι πιο αρμόδιοι για να λύσουν μια κρίση είναι οι ντόπιοι. Μόνο όταν αυτό αποδειχθεί τελείως αδύνατο προσφεύγεις σε διεθνείς οργανισμούς. Δεύτερον, πιστεύω ότι ο μηχανισμός που στήθηκε θα οδηγήσει σε περιπλοκές. Για να λειτουργήσει θα πρέπει να συνεργάζονται αρμονικά τρεις γραφειοκρατίες: του ΔΝΤ, της Ευρωπαϊκής Ενωσης και η ελληνική. Τρίτον, και πιο σημαντικό, δεν πιστεύω ότι το πρόβλημα της Ελλάδας μπορεί να λυθεί με τη συνταγή του ΔΝΤ. Το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι δημοσιονομικό. Είναι ένα τεράστιο διαρθρωτικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας -και το ΔΝΤ δεν ασχολείται με διαρθρωτικά προβλήματα. Η Ελλάδα χρειάζεται μια διαρθρωτική επανάσταση που θα παράγει ανάπτυξη. Το πρόβλημα της Ελλάδας, με άλλα λόγια είναι μεσοπρόθεσμο, όχι βραχυπρόθεσμο».

Πώς θα μπορούσε να είχε αποφύγει η κυβέρνηση την προσφυγή στο ΔΝΤ;

«Κατ' αρχάς πρέπει να αναγνωρίσουμε στη σημερινή κυβέρνηση το ελαφρυντικό ότι παρέλαβε από την προηγούμενη μια ιδιαίτερα άθλια κατάσταση, την οποία κανείς δεν μπορούσε να διανοηθεί. Ομως θα μπορούσε να αποφύγει την προσφυγή στο ΔΝΤ με την εφαρμογή ευθύς εξαρχής ενός μπαράζ μεταρρυθμίσεων που θα αιφνιδίαζαν θετικά τις αγορές. Οταν λοιπόν είχε κάνει αυτές τις αλλαγές και αν αυτές οι αλλαγές δεν έπειθαν τις αγορές, τότε και μόνο τότε θα έπρεπε να προσφύγει στο ΔΝΤ. Ομως δυστυχώς δεν έπραξε ποτέ κάτι τέτοιο. Δυστυχώς, όλα τα μέτρα που πρότεινε ήταν δημοσιονομικά ημίμετρα που δεν αντιμετώπιζαν τη ρίζα του προβλήματος, το οποίο είναι ο αρτηριοσκληρωτικός χαρακτήρας της ελληνικής οικονομίας».

Το παράδειγμα της Ν. Ζηλανδίας

Ποια χώρα ακολούθησε το υπόδειγμά σας;

«Η Νέα Ζηλανδία. Στις αρχές της δεκαετίας του '80 είχε ανάλογα προβλήματα με αυτά της Ελλάδας. Και εκεί όπως και στην Ελλάδα είχες μια δεξιά κυβέρνηση που είχε οδηγήσει στη γιγάντωση του κρατισμού και του κρατικού παρεμβατισμού. Οπως και στην Ελλάδα, έλαχε σε μια κυβέρνηση Εργατικών να λύσει τα προβλήματα. Ομως σε αντίθεση με την Ελλάδα ο ηγέτης των Εργατικών, Ρόμπερτ Ντάγκλας, ήταν ένας βαθύς γνώστης και θιασώτης του φιλελευθερισμού και της ελεύθερης αγοράς. Αυτός λοιπόν ο ηγέτης έλαβε μέτρα που σηματοδότησαν μια ριζική φιλελεύθερη επανάσταση στην οικονομία, που κυριολεκτικά οδήγησε σε ολική ανατροπή του παλαιού καθεστώτος. Και φυσικά δεν χρειάστηκε το ΔΝΤ».

Ποιες είναι οι προοπτικές της Ελλάδας;

«Είμαι απαισιόδοξος. Πιστεύω ότι όλη η ιστορία θα καταλήξει είτε σε πτώχευση της Ελλάδας είτε σε αναδιάρθρωση του χρέους. Δεν πιστεύω ότι ελληνική κυβέρνηση έχει την πολιτική βούληση να προχωρήσει στις επαναστατικές δομικές αλλαγές που απαιτούνται προκειμένου να ορθοποδήσει η οικονομία. Και όσο δεν υπάρχει αυτή η βούληση τόσο η διεθνής αξιοπιστία της Ελλάδας θα παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Η κρίση στην Ελλάδα τα επόμενα έτη θα μοιάζει με τη φουρτουνιασμένη θάλασσα που χτυπάει στα βράχια. Υστερα από κάθε κύμα επικρατεί μια μικρή σχετικά περίοδος γαλήνης. Και μετά έρχεται το επόμενο κύμα που είναι ακόμα μεγαλύτερο από το προηγούμενο κ.ο.κ. Αν δεν αντιμετωπιστούν τα διαρθρωτικά προβλήματα, τα κύματα θα συνεχίσουν να έρχονται και θα είναι συνεχώς μεγαλύτερα».