ΤΙ ΕΙΠΑΝ ΟΜΠΑΜΑ – ΜΕΡΚΕΛ – ΣΑΡΚΟΖΙ

του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου

Καθοριστικές για το μέλλον της ευρωζώνης –προσωρινά, τουλάχιστον– υπήρξαν οι διαδοχικές τηλεφωνικές συνομιλίες Ομπάμα-Μέρκελ και Σαρκοζί το περασμένο Σαββατοκύριακο. Ο Αμερικανός πρόεδρος, που βρισκόταν στην Ρωσία με αφορμή τις επίσημες εκδηλώσεις για τα 65 χρόνια από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ανησυχούσε σοβαρά για το μέλλον της ευρωζώνης. Γνώριζε ότι μία κατάρρευση του ευρώ θα οδηγούσε σε ανατίμηση του δολλαρίου και άρα θα έπληττε την αμερικανική οικονομία σε μία περίοδο που έχει ανάγκη να ανακάμψη.

Όμως, τα κλειδιά για την αποφυγή του σεναρίου αυτού είχε η Γερμανία καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, που βρίσκεται επικεφαλής της πρώτης ευρωπαϊκής οικονομίας. Στην τηλεφωνική επαφή του μαζί της, ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα εξέφρασε την βαθειά του ανησυχία για τα τεκταινόμενα στην Ευρώπη και είπε στην συνομιλήτριά του ότι «πρέπει να αναλάβει δυναμικές πρωτοβουλίες για την σωτηρία της ευρωζώνης και την αποφυγή αποσταθεροποίησης του παγκόσμιου νομισματικο-οικονομικού συστήματος». Ο Αμερικανός πρόεδρος εξήγησε στην Α.Μέρκελ ότι «η νευρικότητα των αγορών απέναντι στην ελληνική κρίση, αλλά και οι ανησυχίες των επενδυτών απέναντι στα υψηλά δημόσια χρέη των αναπτυγμένων χωρών, αποτελούσαν σοβαρότατη απειλή και για την αμερικανική οικονομία, με αποσταθεροποιητικές επιπτώσεις και για την Ρωσία, η οποία δεν βρίσκεται στην καλύτερη οικονομική κατάσταση».

Έπρεπε, λοιπόν, Γερμανία και Γαλλία να αναλάβουν πρωτοβουλίες αποφυγής επέκτασης της κρίσης και εκτός Ευρώπης. Στο σημείο αυτό, στην συνδιάλεξή τους ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί διαβεβαίωσε τον πρόεδρο Ομπάμα ότι η Γαλλία ήταν ευνοϊκή σε ένα γενναίο σχέδιο νομισματικής παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), πράγμα που έγινε λίγες ώρες αργότερα.

Στο μεταξύ, Παρίσι και Βερολίνο συμφώνησαν ότι επείγει πλέον η αναθεώρηση των συμφωνιών για την οικονομική και νομισματική ένωση (ΟΝΕ) προς την κατεύθυνση μιας οικονομικής διακυβέρνησης της ευρωζώνης, με την καθιέρωση νέων θεσμικών όρων λειτουργίας της. Και στο επίπεδο αυτό, η γαλλο-γερμανική προσέγγιση –που έχει και την αμερικανική στήριξη– βρίσκεται στον σωστό δρόμο.

Είναι πλέον γνωστό στους ειδικούς, αλλά και σε αρκετούς Ευρωπαίους ηγέτες, ότι τα σχόλια των εκτός Ευρώπης αναλυτών ακολουθούν μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα στην απλότητά της λογική: σε περίπτωση κρίσης, το ενιαίο νόμισμα είναι ευάλωτο γιατί δημιουργήθηκε χωρίς να συνοδεύεται από την δημιουργία μιας ενιαίας διακυβέρνησης που θα έλεγχε την φορολογία, τις δαπάνες και την μεταφορά πόρων από τις πλουσιότερες στις πιο φτωχές χώρες της ευρωζώνης. Σήμερα, που βρισκόμαστε σε μία μεγάλη κρίση, το ευρώ είναι καταδικασμένο να χαθεί –εκτός και αν τα μέλη του συμφωνήσουν στην παραχώρηση μεγαλύτερου μέρους της εθνικής τους κυριαρχίας σε ό,τι αφορά στην φορολογία, τις κρατικές δαπάνες και τον δανεισμό και προχωρήσουν στην δημιουργία μιας οικονομικής ένωσης.

Όμως, η λογική αυτή αψηφά τον πραγματικό κόσμο. Η Γερμανία αποτελεί την μόνη μεγάλη δύναμη του ευρώ, που απορρίπτει κάθετα ο,τιδήπτοε απειλεί την οικονομική της εθνική κυριαρχία και διακηρύσσει την σχεδόν ιερή αφοσίωσή της στην δημοσιονομική πειθαρχία. Άλλες χώρες, όπως η Ολλανδία, απλά κρύβονται πίσω από τους Γερμανούς. Συνεπώς, η όποια αναθεώρηση της ΟΝΕ, μπορεί μεν να προβλέπει συνδρομές αλληλεγγύης προς τις ασθενέστερες χώρες μέλη της ευρωζώνης, πλην όμως αυτό θα γίνεται υπό γερμανικούς όρους.

Και το ερώτημα που τίθεται για την Ελλάδα είναι αν τελικά θα μπορέσει να παραμείνει στην ζώνη του ευρώ, στην περίπτωση που η οικονομία της δεν προσαρμοσθεί, πραγματικά πλέον, στις απαιτήσεις της υπό αναθεώρησης ΟΝΕ. Από την απάντηση που θα δοθεί στο ερώτημα αυτό, θα εξαρτηθεί και το μέλλον της ελληνικής οικονομίας την τριετία που έρχεται. Στο διάστημα δε αυτό, οι πιέσεις των αγορών δεν πρόκειται να σταματήσουν, παρά τα ξόρκια, τους λαϊκισμούς και τα γνωστά αναθέματα.