Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΤΟΥ ΠΟΥΖΑΝΤΙΣΜΟΥ

του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου

Γαλλία, αρχές του 1953. Η τότε κυβέρνηση αντιμετωπίζει σοβαρά δημοσιονομικά προβλήματα και αποφασίζει να φορολογήσει τις μικρές εμπορικές επιχειρήσεις και κάποιες γεωργικές εκμεταλλεύσεις που έχουν σχεδόν μηδενική συμμετοχή στα φορολογικά έσοδα της χώρας.

Καταλαμβάνοντας εξ απίνης την κυβέρνηση, ο ισχυρός άνδρας του ΚΚ Γαλλίας εκείνη την εποχή, Μωρίς Τορέζ, ξεχνά για λίγο την εργατική τάξη και τάσσεται στο πλευρό των μικρεμπόρων, αυτοαπασχολούμενων, μικροκτηματιών και γενικά όλων των ανεξάρτητων «μικρών» της Γαλλίας. «Αυτή η τάξη των βιοπαλαιστών υποφέρει από την κρατική αναλγησία, κινδυνεύει απο τα μεγάλα μονοπώλια και υφίσταται τον εξοντωτικό ανταγωνισμό του αδίστακτου γαλλικού κεφαλαίου…» (σ.σ. Κάθε ομοιότητα με πρόσφατες δηλώσεις της κ. Αλέκας Παπαρήγα ειναι συμπτωματική!).

Είναι σαφής η πρόθεση του ΚΚ Γαλλίας να διεισδύσει στις τάξεις των αστών μικρεμπόρων και άλλων αυτοαπασχολούμενων, οι οποίοι ήσαν τότε υπεράριθμοι σε μια Γαλλία που μόλις είχε αρχίσει να αναπτύσσεται με ικανοποιητικούς ρυθμούς. Ομως, η προσπάθεια του Μωρίς Τορέζ έγινε μπούμερανγκ για το ΚΚΓ.

Ένας φιλόδοξος και αδίστακτος μικροαστός απο τον Σαιν-Σερέ, ο Πιερ Πουζάντ, ξεσπαθώνει κατά της γαλλικής κυβερνήσεως, καλεί τους Γάλλους «νοικοκυραίους» σε αντιφορολογική επανάσταση και τούς παροτρύνει να μην πληρώνουν φόρους. Δεινός ρήτορας και αδίστακτος δημαγωγός, ο Π.Πουζάντ ιδρύει το Κίνημα Υπερασπίσεως Εμπόρων και Βιοτεχνών (UDCA) και τάσσεται κατά «του ληστρικού μεγάλου κεφαλαίου, του κοσμοπολιτικου καπιταλισμού, των καρχαριών του λιανεμπορίου και της πουλημένης στο ξένο κεφάλαιο γαλλικής πλουτοκρατίας». Μέσα σε έξι μήνες το κίνημα του Πιέρ Πουζάντ εγγράφει στις τάξεις του 300.000 μέλη –αριθμός απίστευτος για την Γαλλία της εποχής.

Το ΚΚΓ βρίσκεται σε αδυναμία και, τελικά, για λόγους τακτικής, απομακρύνεται απο το κίνημα των «νοικοκυραίων», το οποίο είναι και εχθρικό προς την «περιούσια εργατική τάξη».

Το 1956, ενόψει των βουλευτικών εκλογών, ο Πιερ Πουζάντ ιδρύει το κόμμα της Γαλλικής Ενώσεως για την Αδελφότητα (UFF) και, με συνθήματα κατά της Συνθήκης της Ρώμης, ζητά την πλήρη κατάργηση των φορολογικών ελέγχων και την δημιουργία ενός ειδικού καθεστώτος στηρίξεως του μικρεμπορίου. Επιτίθεται επίσης κατά των διανοουμένων που είναι επιφυλακτικοί απέναντι στην Γαλλία των μεταπραττών, χαρακτηρίζει προδοτική την γαλλική πολιτική τάξη και δηλώνει πιστός στην γαλλική Αλγερία. Στις εκλογές, το κόμμα του Π. Πουζάντ ψηφίζεται από 2,3 εκατομμύρια Γάλλους και μπαίνει στο γαλλικό Κοινοβούλιο με 52 βουλευτές. Ένας από αυτούς, και από τους πιο δυναμικούς, είναι ο Ζαν-Μαρί Λεπέν, ο μετέπειτα ιδρυτής του Γαλλικού Εθνικού Μετώπου.

Ο πουζαντισμός είναι πλέον γεγονός στην Γαλλία, αλλά τα οφέλη που αποκομίζουν οι Γάλλοι «νοικοκυραίοι» απο την συμβολή τους στην γένεσή του είναι σχεδόν ανύπαρκτα. Έτσι, πολλοί από αυτούς αποσύρονται από τις τάξεις του πουζαντικού κόμματος, το οποίο και καταποντίζεται στις εκλογές του 1958 και τελικά διαλύεται. Όχι, όμως, χωρίς να συμβάλει, μερικά χρόνια αργότερα, στην ίδρυση του Εθνικού Μετώπου του κ. Λεπέν.

Φαινόμενα πουζαντισμού εκδηλώνονται στην Γαλλία στις αρχές της δεκαετίας τού ’70, όταν ένας έμπορος συνδικαλιστής, ο Ζεράρ Νικού, ιδρύει την κίνηση των Γάλλων Ανεξάρτητων Μικρών Εμπόρων με στόχο την «επανάσταση κατά του μεγαλοεμπορικού κεφαλαίου και του εξοντωτικού καπιταλισμού». Γνωστός για τις σοσιαλ-μαρξιστικές του θέσεις, ο Ζ. Νικού οδηγεί το κίνημά του σε βιαιότητες που γρήγορα αφυπνίζουν την κοινή γνώμη, η οποία και τού γυρίζει την πλάτη.

Υπό άλλες συνθήκες, τα όσα συνέβησαν στην Γαλλία του 1953 κάποιοι προετοιμάζουν το έδαφος να συμβούν και στην σημερινή σχεδόν υπό χρεοκοπία Ελλάδα. Όντως, στην χώρα μας βρίσκεται σε εξέλιξη μία πολύ οδυνηρή «κρίση των νοικοκυραίων», η οποία όμως έχει τις ρίζες της πολλά χρόνια πριν εκδηλωθεί η κρίση δημοσίου χρέους της Ελλάδος. Το ελληνικό εμπόριο πάσχει από πάμπολλες αδυναμίες –με τις οποίες καμμία κυβέρνηση δεν ασχολήθηκε, αλλά ελάχιστα απασχόλησαν και τους συνδικαλιστικούς εκπροσώπους των «μικρών και αυτοαπασχολούμενων».

Ένα μέρος των Ελλήνων αυτοαπασχολουμένων είναι άτομα που ασκούν εμπορική δραστηριότητα από ανάγκη και άρα ελάχιστα αγαπούν αυτό που κάνουν. Θα προτιμούσα, για παράδειγμα, να είναι δημόσιοι υπάλληλοι. Το φαινόμενο αυτό οδήγησε στον ελληνικό υπερεμπορισμό, με αποτέλεσμα να υπάρχουν στην Ελλάδα 78 εμπορικά καταστήματα ανά 1.000 κατοίκους, οταν το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση ειναι 33 προς 1.000. Το ποσοστό αυτό δείχνει οτι το ελληνικό εμπόριο είναι ακόμα ευκαιριακό, οριακό, μη ανταγωνιστικό και άρα πληθωριστικό. Αν κατάφερνε δε να επιβιώνει μέχρι σήμερα, οφείλονταν στην υπερκαταναλωτική πίστη και στην εντυπωσιακά επικίνδυνη άνοδο των εισαγωγών μας. Αλλά αυτές οι δύο πηγές «εμπορικών κερδών» δεν είναι μόνιμες. Έχουν αρχή και τέλος.

Σήμερα, λοιπόν, η «κρίση των νοικοκυραίων» είναι βαθύτατα διαρθρωτική και δυστυχώς θα έχει διάρκεια. Θα είναι, όμως, και επικίνδυνη, γιατί τα οριακά εμπορικά καταστήματα που θα κλείσουν θα αφήσουν πίσω τους ένα είδος εμπορικού «προλεταριάτου», το οποίο δεν θα έχει πλέον την δυνατότητα να ενταχθεί και στην δημοσιοϋπαλληλία. Η ώρα του ελληνικού τύπου πουζαντισμού έχει σημάνει, θα είναι δε και εξαιρετικά επικίνδυνη.