Τρίτη 14 Σεπτεμβρίου 2010

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟ ΧΩΡΙΣ ΕΠΙΘΕΤΑ, ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΧΩΡΑ

του Μάρκου Δραγούμη

Η βαθειά κρίση της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας είναι, πριν απ’ όλα, απότοκος ενός πολύχρονου και ελάχιστα ηθικού κρατισμού, ο οποίος δημιουργήθηκε και ανδρώθηκε από το πολιτικό σύστημα. Συνεπώς, στην σημερινή πολύ δυσμενή συγκυρία είναι όντως καιρός να καταργηθούν οι ποικίλοι επιθετικοί προσδιορισμοί στο κύριο όνομα «φιλελευθερισμός» –όπως «ριζοσπαστικός», «κοινωνικός» και δεν συμμαζεύεται.

Χειρότερο απ’ όλα είναι το πρόθεμα «νέο-» που τού έχουν κολλήσει λογής-λογής αντι-φιλελεύθεροι. Ο φιλελευθερισμός δεν είναι δόγμα που παλιώνει δεδομένου ότι το άτομο, του οποίου εξαίρει το πρωτείο, είναι πηγή αυτονομίας και συνεχούς καινοτομίας. Όπως αναφέρω στην εισαγωγή του προ 20ετίας εκδοθέντος βιβλίου μου Πορεία προς τον Φιλελευθερισμό, ο φιλελευθερισμός, σε αντίθεση με τις ολοκληρωμένες, τελειωμένες, τελοκρατικές ιδεολογίες, δεν προσφέρει έτοιμες λύσεις ή αναπαυτικές βεβαιότητες, καθώς βασίζεται στην εγρήγορση της συνδυαστικής και ανασυνδυαστικής φαντασίας του ατόμου μάλλον, παρά σε συναγωγή τελικών συμπερασμάτων από αξιωματικές αρχές. Το μόνο «άρθρο πίστεως» του φιλελευθερισμού είναι το πρωτείο του ατόμου και η εξασφάλιση των δικαιωμάτων του. Όλα τα άλλα στασιάζονται, ποικίλουν, εξελίσσονται και προβληματίζουν.

Κακώς επίσης ταυτίζεται ο φιλελευθερισμός, που βασίζεται στο πρωτείο του ατόμου γενικώς, με τον καπιταλισμό, που βασίζεται στο πρωτείο του οικονομικώς ενεργού ατόμου ειδικώς και θεσμοποιεί την καρποφόρο επένδυση και επανεπένδυση κεφαλαίου, την μίσθωση εργατικής δύναμης και την παραγωγή-για-την-αγορά με σκοπό την κερδοφορία. Υπάρχουν άτομα τα οποία επιλέγουν άλλο τρόπο ζωής, τον μοναχικό βίο, την ενασχόληση με την τέχνη και την ανεμελιά, που έχουν ακριβώς τα ίδια δικαιώματα να στοχοθετούν ελευθέρως σε μία νομοκρατική πολιτεία, όπως και ο κάθε επιχειρηματίας.

Όσο για το επίθετο «κοινωνικός», εκεί τα πράγματα ξεφεύγουν τελείως. Ο λόγος είναι ότι το ιδεολογικό υπόβαθρο αυτού του επιθέτου είναι η μηδέποτε σαφώς οριζόμενη έννοια της «κοινωνικής δικαιοσύνης». Έτσι λοιπόν, όταν ορισμένοι υποψήφιοι για την αρχηγία της ΝΔ αρχίζουν να μιλούν για «κοινωνική δικαιοσύνη» δικαιούται κανείς να τους προσάψει ότι φληναφούν. Το επίθετο «κοινωνική», συνδυαζόμενο με το ουσιαστικό «δικαιοσύνη» –σε αντίθεση με το «φορολογική» ή «στρατιωτική», που προσδιορίζουν το καθ’ ύλην αντικείμενό της ή την κατηγορία προσώπων που υπάγονται στην δικαιοδοσία της– εμπεριέχει μία αξιολογική κρίση δεκτική υποκειμενικών και μόνον ερμηνειών.

Η απουσία νόμου, δικαστού, εισαγγελέως, συνηγόρων και σώματος ενόρκων καθιστά τελείως αυθαίρετη κάθε κρίση που εκφέρεται στο όνομα αυτής της υποθετικής «δικαιοσύνης». Εδώ και 20 χρόνια, ο τέως σοσιαλιστής δήμαρχος Χαλκηδόνος Παπαδόπουλος, εγκέφαλος μιας εταιρείας δολοφόνων που σκότωνε ανυπεράσπιστους εύπορους ηλικιωμένους έχοντας εξασφαλίσει προηγουμένως τις διαθήκες τους στο όνομα της εταιρείας, απολογούμενος στο δικαστήριο είπε κάτι σημαντικό, το οποίο κακώς έχει ξεχαστεί: «Απέδιδα», τόνισε, «κονωνική δικαιοσύνη, διότι έπαιρνα διαθήκες πλουσίων και μοίραζα τις περιουσίες τους στους φτωχούς». Κατέληξε δε με μιαν ενδιαφέρουσα κορώνα: «Αν υπήρχαν 100 εταιρείες θανάτων στην Ελλάδα, δεν θα ήταν σήμερα έτσι η κατάσταση» (Ελευθεροτυπία, 19-07-89).

Εταιρείες θανάτων μπορεί να μην υπάρχουν, αλλά, όταν π.χ. μια χούφτα λιμενεργατών που κερδίζουν πάνω από 100.000 ευρώ τον χρόνο χάρη στο ότι το επάγγελμά τους είναι κλειστό, μπορούν να στραγγαλίζουν με τις απεργίες τους την οικονομική ζωή της χώρας στο όνομα της «κοινωνικής δικαιοσύνης», δικαιούται κανείς να αναρωτηθεί γιατί εξακολουθούν κατά τεκμήριο σοβαροί άνθρωποι να χρησιμοποιούν αυτή την τόσο διαβλητή έννοια. Στο κάτω-κάτω, και η 17 Νοέμβρη δεν λήστευε δι’ ίδιον όφελος και αυτό ισχυρίζονται και οι σημερινοί τρομοκράτες που συνεργάζονται με επαγγελματίες του υποκόσμου.

Οι πολιτικοί που πρεσβεύουν την «κοινωνική δικαιοσύνη» θεσμοθετούν κατά την ατομική τους κρίση «κοινωνικά δικαιώματα» (στον καλό μισθό ανεξαρτήτως προσφερομένου έργου, την επιδοτηση προϊόντων που προορίζονται για την χωματερή, κ.α.), χωρίς ούτε να προσδιορίζουν τα κριτήρια επιλογής δικαιούχων –που είναι ψηφοθηρικά και γι αυτό τα συγκαλύπτουν– ούτε να εξηγούν ότι αυτά επιβαρύνουν το σύνολο των πολιτών.

Καιρός λοιπόν να εγκαταλείψει η ΝΔ κάθε μνεία περί «κοινωνικής δικαιοσύνης», που τείνει να εξελιχθεί σε διακομματικό πολιτικό αξίωμα στην σημερινή Ελλάδα, καθώς αυτή απειλεί να καταβαραρθρώσει την οικονομία της χώρας δικαιολογώντας κάθε αυθαιρεσία, σπατάλη και διαφθορά.

Δεν υπάρχουν σχόλια: