Παρασκευή 4 Φεβρουαρίου 2011

Η επανάσταση με τις πέτρες: Σχιστολιθικά πετρώματα και υδρογονάνθρακες

του Σταύρου Πετρολέκα*

Πάλι ομφαλοσκοπούμε σε τούτη δω την χώρα. Λες και ζούμε όλοι σε γυάλα.

Γιατί εδώ και ένα περίπου χρόνο, σε κανένα σχεδόν δημοσίευμα, blog ή τηλεοπτική εκπομπή αφιερωμένη στη αναζήτηση πετρελάιου/φυσικού αερίου (ΦΑ) στην Ελλάδα, δεν έχει γίνει ούτε νύξη της εμπύρετης παγκόσμιας εξάπλωσης της επαναστατικής καινοτομίας «μη συμβατικής» εξόρυξης που ανατρέπει πλέον όλα τα δέδομενα της αγοράς υδρογονανθράκων διεθνώς. Και ιδίως, να ψηλαφίσουν, έστω επιφανειακά, το τί σημαίνουν όλα αυτά γιά την χώρα μας.

Πρόκειται για καινοτόμα εφαρμογή στην μηχανολογία της οριζόντιας γεώτρησης που γεννήθηκε και εξελίχθηκε στην Αμερική, η οποία επιτρέπει απόληψη πετρελαίου/ΦΑ απο πέτρα - γιά την ακρίβεια, από τα ιζηματογενή σχιστόλιθικά πετρώματα (shales) - γνωστή ως shale gas/ gaz de schiste.

Επιγραμματικά, το ίδιο το γεωτρύπανο είναι έτσι σχεδιασμένο ώστε να προκαλεί στην (δεύτερη) φάση της οριζόντιας διείσδυσης, μικρές σχισμές (fraccing) στα τέλη της διάνοιξης. Αλλά στη συνέχεια (τρίτη φάση) το οριζόντιο αυτό τμήμα υποβάλλεται σε εκρήξεις υψηλής πίεσης νεροβολής, αμμοβολής και μικρού μείγματος χημικών διαλυτικών, προκαλόντας, μέσω των σχισμών, ενδόρρηξη της σχετικής πέτρας, απελευθερώνοντας έτσι τα ιζήματα παγιδευμένα μέσα της τα οποία ανέρχονται στην επιφάνεια, είτε ως φυσικό αέριο ή ως πετρέλαιο.

Μιλάμε όμως για απελευθέρωση τέτοιου όγκο ορυκτών, κυρίως ΦΑ, τα νούμερα του οποίου δύσκολα γίνονται πιστευτά. Λόγου χάριν, στην Αμερική, η ραγδαία εξάπλωση της εφαρμογής την τελευταία τριετία, - αποτέλεσμα μεταξύ άλλων και μιάς πελώριας επενδυτικής χρηματοδότησης μέσω M&A ($100δις+) - κατέστησε τις ΗΠΑ από χώρα εισαγωγής ΦΑ, σε χώρα με την μεγαλύτερη παραγωγή παγκοσμίως, μεγαλύτερη ακόμη και απ’ αυτήν της Ρωσίας, δυνάμενη να ανταποκριθεί στην όποια ετήσια εσωτερική ζήτηση (23 Τρις κυβικών ποδιών σήμερα) για τα επόμενα 50+ χρόνια! Εξελίσεται δε και σε χώρα εξαγωγής ΦΑ, απειλώντας μάλιστα να εκτοπίσει τα φορτία LNG του Κατάρ και της Νιγηρίας προς την Ευρώπη από την πρωτοκαθεδρία τους.

Η νεά αυτη (και ποικιλόμορφη) δραστηριότητα γύρω από την έρευνα, εξόρυξη και παραγωγή ορυκτών καύσης από shales, ήδη εξαπλώνεται με ιλλιγιώδεις ρυθμούς από την Αμερική στην Αυστραλία, στην Νότιο Αφρική,στην Αργεντινη, στο Μορόκο, στην Ιορδανική έρημο, στα πελώρια σχιστολιθικά κοιτάσματα στην ενδοχώρα της Αλγερίας (τροφοδότης του 20% της ετήσιας Ευρωαπαϊκής κατανάλωσης ΦΑ) και πιό σημαντικά απ΄όλα, στην Κίνα, Ινδία, και στην Σαουδική Αραβια, με δραματικές δυνητικές επιπτώσεις στην όλη ισορροπία της πακόσμιας αγοράς μέσα στην επόμενη πενταετία.

Κάτι παρόμοιο εκτυλίσεται - όντας καθυστερημένα - και στη Ευρώπη. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, έγινε γνωστό ότι η Κομισιόν ετοιμάζεται να καταθέσει σημαντική εισήγηση προς την Σύνοδο Κορυφής της 4ης Φεβρουαρίου στο σκέλος γιά την Ενέργεια, για το όλο θέμα των «μη συμβατικών» υδρογονανθράκων (με πρόταση θέσπισης ειδικών προδιαγραφών αποτροπής πιθανών περιβαλλοντικών επιπτώσεων).

Και αυτό αφού προηγουμένως τόσο η Βρετανική όσο και η Γαλλική κυβέρνηση γνωστοποίησαν ότι αναβαθμίζουν τις εγκρίσεις (και της περιβαλλοντική εποπτεια) γιά περαιτέρω εξάπλωση τέτοιων «μη συμβατικων» δραστηριοτήτων.

Οχι ίσως τυχαία, αφού λίγες μέρες πριν, μικρή Αγγλική εταιρεία ανακοίνωσε πιστοποίηση απολήψημου όγκου ιζηματογενούς αποθέματος ΦΑ από σχιστολιθικό κοίτασμα της στο Lancashire, κοντά στο Blackpool, ικανού από μόνο του να καλύψει το 10% των Βρετανικών αναγκών.

Σχεδόν ταυτόχρονα, η δε Total ανακοίνωσε την ανακάλυψη, στο Ποσειδώνιο πεδίο Montélimar (4,3 χλμ2) βόρειο-ανατολικά του Montpellier, αρχικής ποσότητας φυσικού αερίου (ΟGIP) 85 Τρις κυβικων ποδιων, όγκος γιγάντιος, υπολογίζοντας ότι ηδυνητική του απόληψη (34 Τρις κυβικά πόδια) – αρκεί να καλύψει σχεδόν άμεσα το σύνολο των Γαλλικών αναγκών για τουλάχιστον δύο δεκαετίες. Και αυτο, πέραν του γεγονότος ότι τον Φεβρουάριο ξεκινά μεγάλη σειρά μη συμβατικών γεωτρήσεων εξερεύνησης πετρελαίου 75 περίπου χιλιόμετρα ανατολικά του Παρισιού, βαθεία μέσα στην ομώνυμη Λεκάνη, με προσδοκόμενη ανεύρευση αρχικού όγκου πετρελαίου (ΟΟΙΡ) που ξεπερνά τα 90 ΔΙΣ βαρέλια!!

Και σαν να μη έφταναν αυτά, την ίδια χρονική στιγμή διέρευσε μέσω της Handelsblatt, ότι πέραν των έρευνών στά εκτενή Ποσειδώνια της Κάτω Σαξονίας, προκύπτει απο τις πρώτες γεωτρήσεις στα σχιστολιθικά της Βόρεια Ρηλανδία/ Ουεστφαλία ότι η προσδοκόμενη αρχική ποσότητα ΦΑ (OGIP) ανέρχεται σε 2,1 Τρις κυβικά μέτρα (75.1 Tρις κυβικά πόδια)! Και γιά να κατανοήσει κανείς αυτά τα απίστευτα μεγέθη, ας αναλογισθεί ότι η σημερινή (2009) ετήσια ζήτηση ΦΑ στην Γερμανία ανέρχεται μόνο σε 78 Δις κυβικά μέτρα (2,75 Τρις κυβικά πόδια)........

Αλλά αυτά τα τεκταινόμενα σε Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία είναι μόνο μέρος μιάς ευρύτερης κινητικότητας προετοιμασιών μη συμβατικής γεώτρησης που καταγράφονται τους τελευταίους μήνες σ’ολόκληρη σχεδόν την Ευρωπαϊκή ήπειρο. Από τα Πυρηναία μέχρι την ορεινή Ελβετία (Bern/Neuchâtel), στην Αυστρία (Λεκάνη της Βιέννης), στην Τσεχία, στην Ουκρανία,στην Σουηδία, στην Βουλγαρία και στην Τουρκία (Ανατολική Θράκη), και πάνω από όλα, στη Πολωνία.

Εκεί, κατά μήκος,κυρίως,των Βαλτικών ακτών άλλα και σε δύο ακόμη ανατολικές Λεκάνες, δραστηριοποιούνται πάνω από 24 εταιρείες έξερεύνησης και παραγωγής, κυρίως shale ΦΑ, απο super-majors μέχρις κάποια μικροσκοπικά Καναδικά, Αμερικανικά και Ιρλανδέζικα “minnows”. Εαν οι προβλέψεις για απολήψημα αποθέματα της τάξεως των 3 Τρις κυβικών μέτρων (~106 Τρις κυβικών ποδιών) επιβεβαιωθούν - με την «βοήθεία» μάλιστα μερικών μεγάλων επενδυτικών funds όπως της Βlackrock ή της Quantum του κ Soros, που το τελευταίο δίμηνο έχουν επενδύσει στο εγχείρημα δεκάδες εκατομμύρια δολλάρια – τότες σε λιγότερο από μιά πενταετία η Πολωνία θα έχει αντικαταστήσει την Νορβηγία - η παραγωγή της οποίας φθίνει συνεχώς - ως ο νέος «σιτοβολώνας» ΦΑ ολόκληρης της Ευρώπης. Μειώνοντας έτσι την τωρινή αυξανόμενη εξάρτηση της από τις Ρωσικές ροές, προς μήνη και ανησυχία πολλών....ιδίως της Gazprom.

Ατενίζοντας αυτή την ραγδαία κλιμάκωση στο «μη συμβατικό» ΦΑ ανά την υφήλιο, η Παγκόσμια Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) σε ανακοίνωση προ ημερών, προβλέπει ότι αν συνεχισθούν οι ίδιοι ρυθμοί ενασχόλησης, το αποτέλεσμα θα είναι ο διπλασιασμός του χρόνου εξάντλησης του συνόλου των δυνητικών αξιοποιήσιμων αποθεμάτων Φ/Α της γής. Δηλαδή απο 130 σε 250 χρόνια!!

Οι επιπτώσεις μιάς τέτοιας αφθονίας - άμεσο αποτέλεσμα της κανοτομίας των «shales» - είναι ανατρεπτικές. Θέτουν σε αμφισβήτηση το όλο σύλλημα της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού κρατών, διασφαλίζεται η συνέχιση χαμηλών τιμών διάθεσης ΦΑ γιά το ορατό μέλλον και προάγεται, άμεσα και ρεαλιστικά (δηλαδή κοστογενώς), η μείωση της μόλυνσης του περιβάλλοντος. Μη ξεχνάμε ότι το ΦΑ είναι ίσως το καθαρότερου ορυκτό καύσης που υπάρχει, (περίπου 60% λιγότερή εκπομπή ρύπων CO2 όταν αντικαθιστά το κάρβουνο γιά παραγωγή ηλεκτρισμού, 30% λιγότερη όταν χρησιμοποιείται για θέρμανση αντί του πετρελαίου)...Μιά φτηνή δηλαδή αφθονία που κατά τον Fatih Birol, ΓΔ/ΙΕΑ, ανατρέπει την παραδοσιακή ηγεμονία του κάρβουνου/λιγνήτη, τη σημασία της πυρηνικής παροχής, ακόμη και την ανάγκη για σπουδή εφαρμογής ΑΠΕ στο όλο μείγμα ενεργειακών επιλογών μιάς χώρας.

Οι επιπτώσεις αυτές φυσικά επηρεάζουν και το ενεργειακό γίγνεσθαι στην Ελλάδα. Επιτρέπουν απεξάρτηση από τον λιγνήτη, δοκιμάζουν την πολιτική εστίαση στις ΑΠΕ, προσφέρουν παράλληλο - έστω ενδιάμεσο - δρόμο στην μείωση εκπομπών CO2 . Θέτουν ακόμη σε προβληματισμό σημαντικό πυλώνα της Ελληνικής ενεργειακής πολιτικής, την εθνική όδευση και κατασκευή υπρεθνικών αγωγών ΦΑ. Γιατί η όποια μελλοντική Ευρωπαϊκη ζήτηση, φαίνεται ότι θα υπερκαλύπτεται επι τόπου με αυτόχθονα παραγόμενο ΦΑ από Ευρωπαϊκούς σχιστόλιθους.

Αυτά όλα - και δεν είναι λίγα - στην περίπτωση που δεν υπήρχαν σχιστολιθικά, ιζηματογενή πετρώματα στον τόπο, πρόσφορα γιά καινοτόμα γεώτρηση/εξόρυξη.

Τέτοια όμως κοιτάσματα shale υπάρχουν - με καλές υδρογονανθρακοπιθανές προοπτικές, όπως σημειώναν από το 1996 οι γεωλόγοι Καρακίτσος και Ρηγάκης.

Βρίσκονται κυρίως σε περιοχές της Ηπείρου (σε έκταση μικρότερη του Γαλλικού Montélimar) όπου το βαθύ υπέδαφος αποτελείται απο το ιζηματογενές πέτρωμα γνωστό ως Ποσειδωνία, ομόλογο με αυτό στο Montélimar ή εκείνο της λεκάνη της Κάτω Σαξονίας. Και όπως σημείωνε ο Αμερικανός ειδικός περί των shale, Dan Jarvie, σε εισήγηση - που πέρασε απαρατήρητη - στο συνέδριο εργαζομένων ΕΛΠΕ το 2010, οι δυνητικές απολήψημες ποσότητες από αυτές τις Ποσειδωνίες είναι τέτοιες που η «επιτυχής εξόρυξή τους μπορεί να αυξήσει το ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας».

.........Με ότι “δημιουργικά” ανατρεπτικό μιά τέτοια γηγενής παραγωγή - π.χ. τύπου Montélimar (τηρουμένων των αναλογιών) - θα σημαίνε γιά μείωση των εθνικών ρύπων, χειραφέτηση μας από την ομηρία των εισαγωγών, εμπλουτισμό των δημοσιονομικών εσόδων και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.



* Ιδιώτης-επενδυτής σε εταιρείες E

Δεν υπάρχουν σχόλια: