του Θανάση Κάλφα*
Η δημοσιογραφία υφίσταται έντονη κριτική σε πολλές χώρες και στην Ελλάδα. Έλλειψη αντικειμενικότητας, απουσία ανεξαρτησίας, εξυπηρέτηση συμφερόντων, κατάχρηση εξουσίας, υπερβολικές αμοιβές είναι μερικές από τις σοβαρότερες κατηγορίες που απευθύνει συχνά η κοινή γνώμη στους ανθρώπους του τύπου. Σ’ ορισμένες περιπτώσεις η κριτική αυτή είναι δικαιολογημένη -καθώς ΜΜΕ και δημοσιογράφοι εκτρέπονται του ρόλου τους- αλλά δεν πρέπει να γίνεται και ισοπεδωτική. Δεδομένων των συνθηκών και διαπλοκών της εποχής, η πλειοψηφία των λειτουργών του τύπου εξακολουθεί να κάνει καλά τη δουλειά της και να δικαιολογεί τον τίτλο της, ενώ δεν λείπουν και οι περιπτώσεις όπου η δημοσιογραφία διατηρεί τη μαχητική, αδέσμευτη έως και ηρωική πλευρά της.
Τα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης που συντάσσουν οι «Ρεπόρτερς Χωρίς Σύνορα» για την «Κατάσταση της Ελευθεροτυπίας στον Κόσμο» είναι αποκαλυπτικά. Το 2010, που δεν ήταν από τα χειρότερα έτη, 57 δημοσιογράφοι δολοφονήθηκαν σε 25 χώρες, 51απήχθησαν, 535 συνελήφθησαν, 1374 απειλήθηκαν ή δέχθηκαν επιθέσεις, 124 αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα τους και 504 ΜΜΕ υπέστησαν άμεση λογοκρισία.
Τα Νέα Μέσα δεν εξαιρέθηκαν, καθώς 152 blogers και διαχειριστές ιστοσελίδων συνελήφθησαν, 52 έγιναν στόχος επιθέσεων, ενώ σε 62 χώρες καταγράφησαν περιστατικά διαδικτυακής λογοκρισίας και σχετικών διώξεων, με κορυφαία περίπτωση εκείνη του Wikileaks. Και για να μη θεωρείται ότι όλα αυτά συνέβαιναν κάπου στον -παλιότερα- αποκαλούμενο «Τρίτο Κόσμο», να αναφερθεί ότι στα ευρωπαϊκά κράτη υπήρξαν το προηγούμενο έτος 4 δολοφονίες δημοσιογράφων, 97 συλλήψεις, 338 επιθέσεις και 171 πράξεις λογοκρισίας.
Η γειτονική Τουρκία παραμένει «μαύρο πρόβατο» σ’ ό,τι αφορά την ελευθεροτυπία, ερχόμενη 138η στην κατάταξη συνολικά 178 χωρών. Τέσσερεις χιλιάδες (!) μηνύσεις και αγωγές έγιναν κατά δημοσιογράφων που μετείχαν στις αποκαλύψεις των συνομωσιών «Εργκέντεκον», «Βαριοπούλα» και «Κλωβός» του πολιτικοστρατιωτικού κατεστημένου, αλλά διώξεις υπήρξαν και κατά ΜΜΕ που επικρίνουν τη σημερινή κυβέρνηση (ξεχωρίζουν τα αστρονομικά πρόστιμα στον όμιλο Ντογάν), ενώ το 2010 έκλεισε με καταδίκη της εκδότριας της μοναδικής ημερήσιας κουρδικής εφημερίδας σε …138 χρόνια φυλάκισης για προπαγάνδα υπέρ του PKK. Και ενώ στη Ρωσία και τις χώρες που προέκυψαν από την ΕΣΣΔ οι απειλές και επιθέσεις κατά στελεχών του Τύπου ήταν και πάλι κάτι συχνό, ακόμη και στη γεννήτορα των ελευθεριών Γαλλία υπήρξαν καταγγελίες ότι οι υπηρεσίες ασφαλείας παρακολουθούν δημοσιογράφους που ασχολούνται με αποκαλύψεις για τον Πρόεδρο Σαρκοζί. Τέλος, η Ελλάδα έπεσε στην 70η θέση της προαναφερόμενης κατάταξης, κυρίως λόγω της δολοφονίας του Σ.Γκιόλια και των προπηλακισμών ανθρώπων των ΜΜΕ στις διάφορες διαδηλώσεις.
Το 2010 ήταν, επίσης, έτος μεγάλων περικοπών στο χώρο του Τύπου διεθνώς. Σε Ευρώπη και Β. Αμερική έχουν χαθεί από το 2008 περίπου 10%-15% των θέσεων εργασίας σε εφημερίδες, ρ/τ και ακόμη και διαδικτυακά Μέσα. Τα ειδησεογραφικά τμήματα συρρικνώνονται και συγχωνεύονται, τα ερευνητικά ρεπορτάζ περιορίζονται, οι δε ανταποκριτές σχεδόν εξαφανίζονται, υποκαθιστώμενοι από τις ανταποκρίσεις των πρακτορείων που αναπαράγονται μαζικά και ομοιόμορφα. Μέσα σ’αυτή την κρίση πολλά ΜΜΕ εξαγοράζονται από ομίλους-μεγαθήρια, που θέτουν σε κίνδυνο την ανεξαρτησία και πολυμορφία του τύπου, αλλά και τη δυνατότητα της πολιτικής και της δικαιοσύνης να τα ελέγχουν.
Τα ανεξάρτητα ειδησεογραφικά site, τα blogs και οι διάφορες μορφές «δημοσιογραφίας των πολιτών» θεωρούνται μια ελπίδα και μια απάντηση στην κρίση των παραδοσιακών ΜΜΕ. Όμως, ο υποκειμενισμός, η προχειρότητα, η έλλειψη εγκυρότητας, επαγγελματισμού αλλά και διαφάνειας, που πολλές φορές τα διακρίνει, δε θα πρέπει να θέτει σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο τη δημοσιογραφία, την οποία πάντα χρειαζόμαστε ως κοινωνία.
* Αντιπρόεδρος του ελληνικού τμήματος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων (ΕΕΔ)
Η δημοσιογραφία υφίσταται έντονη κριτική σε πολλές χώρες και στην Ελλάδα. Έλλειψη αντικειμενικότητας, απουσία ανεξαρτησίας, εξυπηρέτηση συμφερόντων, κατάχρηση εξουσίας, υπερβολικές αμοιβές είναι μερικές από τις σοβαρότερες κατηγορίες που απευθύνει συχνά η κοινή γνώμη στους ανθρώπους του τύπου. Σ’ ορισμένες περιπτώσεις η κριτική αυτή είναι δικαιολογημένη -καθώς ΜΜΕ και δημοσιογράφοι εκτρέπονται του ρόλου τους- αλλά δεν πρέπει να γίνεται και ισοπεδωτική. Δεδομένων των συνθηκών και διαπλοκών της εποχής, η πλειοψηφία των λειτουργών του τύπου εξακολουθεί να κάνει καλά τη δουλειά της και να δικαιολογεί τον τίτλο της, ενώ δεν λείπουν και οι περιπτώσεις όπου η δημοσιογραφία διατηρεί τη μαχητική, αδέσμευτη έως και ηρωική πλευρά της.
Τα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης που συντάσσουν οι «Ρεπόρτερς Χωρίς Σύνορα» για την «Κατάσταση της Ελευθεροτυπίας στον Κόσμο» είναι αποκαλυπτικά. Το 2010, που δεν ήταν από τα χειρότερα έτη, 57 δημοσιογράφοι δολοφονήθηκαν σε 25 χώρες, 51απήχθησαν, 535 συνελήφθησαν, 1374 απειλήθηκαν ή δέχθηκαν επιθέσεις, 124 αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα τους και 504 ΜΜΕ υπέστησαν άμεση λογοκρισία.
Τα Νέα Μέσα δεν εξαιρέθηκαν, καθώς 152 blogers και διαχειριστές ιστοσελίδων συνελήφθησαν, 52 έγιναν στόχος επιθέσεων, ενώ σε 62 χώρες καταγράφησαν περιστατικά διαδικτυακής λογοκρισίας και σχετικών διώξεων, με κορυφαία περίπτωση εκείνη του Wikileaks. Και για να μη θεωρείται ότι όλα αυτά συνέβαιναν κάπου στον -παλιότερα- αποκαλούμενο «Τρίτο Κόσμο», να αναφερθεί ότι στα ευρωπαϊκά κράτη υπήρξαν το προηγούμενο έτος 4 δολοφονίες δημοσιογράφων, 97 συλλήψεις, 338 επιθέσεις και 171 πράξεις λογοκρισίας.
Η γειτονική Τουρκία παραμένει «μαύρο πρόβατο» σ’ ό,τι αφορά την ελευθεροτυπία, ερχόμενη 138η στην κατάταξη συνολικά 178 χωρών. Τέσσερεις χιλιάδες (!) μηνύσεις και αγωγές έγιναν κατά δημοσιογράφων που μετείχαν στις αποκαλύψεις των συνομωσιών «Εργκέντεκον», «Βαριοπούλα» και «Κλωβός» του πολιτικοστρατιωτικού κατεστημένου, αλλά διώξεις υπήρξαν και κατά ΜΜΕ που επικρίνουν τη σημερινή κυβέρνηση (ξεχωρίζουν τα αστρονομικά πρόστιμα στον όμιλο Ντογάν), ενώ το 2010 έκλεισε με καταδίκη της εκδότριας της μοναδικής ημερήσιας κουρδικής εφημερίδας σε …138 χρόνια φυλάκισης για προπαγάνδα υπέρ του PKK. Και ενώ στη Ρωσία και τις χώρες που προέκυψαν από την ΕΣΣΔ οι απειλές και επιθέσεις κατά στελεχών του Τύπου ήταν και πάλι κάτι συχνό, ακόμη και στη γεννήτορα των ελευθεριών Γαλλία υπήρξαν καταγγελίες ότι οι υπηρεσίες ασφαλείας παρακολουθούν δημοσιογράφους που ασχολούνται με αποκαλύψεις για τον Πρόεδρο Σαρκοζί. Τέλος, η Ελλάδα έπεσε στην 70η θέση της προαναφερόμενης κατάταξης, κυρίως λόγω της δολοφονίας του Σ.Γκιόλια και των προπηλακισμών ανθρώπων των ΜΜΕ στις διάφορες διαδηλώσεις.
Το 2010 ήταν, επίσης, έτος μεγάλων περικοπών στο χώρο του Τύπου διεθνώς. Σε Ευρώπη και Β. Αμερική έχουν χαθεί από το 2008 περίπου 10%-15% των θέσεων εργασίας σε εφημερίδες, ρ/τ και ακόμη και διαδικτυακά Μέσα. Τα ειδησεογραφικά τμήματα συρρικνώνονται και συγχωνεύονται, τα ερευνητικά ρεπορτάζ περιορίζονται, οι δε ανταποκριτές σχεδόν εξαφανίζονται, υποκαθιστώμενοι από τις ανταποκρίσεις των πρακτορείων που αναπαράγονται μαζικά και ομοιόμορφα. Μέσα σ’αυτή την κρίση πολλά ΜΜΕ εξαγοράζονται από ομίλους-μεγαθήρια, που θέτουν σε κίνδυνο την ανεξαρτησία και πολυμορφία του τύπου, αλλά και τη δυνατότητα της πολιτικής και της δικαιοσύνης να τα ελέγχουν.
Τα ανεξάρτητα ειδησεογραφικά site, τα blogs και οι διάφορες μορφές «δημοσιογραφίας των πολιτών» θεωρούνται μια ελπίδα και μια απάντηση στην κρίση των παραδοσιακών ΜΜΕ. Όμως, ο υποκειμενισμός, η προχειρότητα, η έλλειψη εγκυρότητας, επαγγελματισμού αλλά και διαφάνειας, που πολλές φορές τα διακρίνει, δε θα πρέπει να θέτει σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο τη δημοσιογραφία, την οποία πάντα χρειαζόμαστε ως κοινωνία.
* Αντιπρόεδρος του ελληνικού τμήματος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων (ΕΕΔ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου