Η ΣΧΕΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου

Η πολιτική είναι σήμερα μία πολύ ακριβή υπόθεση για να μην διαπλέκεται με το απαραίτητο καύσιμό της, το χρήμα. Η πολιτική δεν είναι ούτε εύκολη ούτε, κυρίως, φθηνή υπόθεση. Ιδιαίτερα δε στην αποκαλούμενη «μηντιακή» εποχή μας, η πολιτική δεν είναι πλέον το περιεχόμενο, αλλά η σχέση. Πριν ενδεχομένως ο πολιτικός δηλώσει τί θα κάνει, πρέπει να πει τί θα είναι. Αυτή είναι μία τάση που γενικεύεται σε όλες τις δημοκρατικές κοινωνίες, στις οποίες όμως αλλάζει και η αντίληψη για την πολιτική. Από σύνολο παθών, ιδεών και συγκρούσεων με ιδεολογικό περιεχόμενο, η πολιτική έχει μετατραπεί σε θέαμα. Στο πλαίσιο αυτό, ο πολιτικός δεν κρίνεται με πολιτικά κριτήρια, αλλά με «μηντιακά». Όσο καλύτερος «σώουμαν» είναι, τόσες περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας έχει.

Αυτή είναι πολύ συνοπτικά μία πλευρά της σύγχρονης πολιτικής, η οποία, ακολουθώντας κατά πόδας τις σύγχρονες τεχνολογίες της πληροφόρησης και της επικοινωνίας είναι διαρκώς μεταβαλλόμενη. Με αποτέλεσμα, να τίθεται ένα δεύτερο πολύ σοβαρό θέμα: Με δεδομένη την θεαματοποίηση της πολιτικής, ποιο είναι το κόστος συμμετοχής σε αυτήν; Τί θα πρέπει να επενδύσει ένας πολιτικός για να έχει πιθανότητες επιτυχίας; Με ποιο κόστος μπορεί να γίνει πειστικός;

Ευθύς εξ αρχής τονίζουμε ότι σε όλες ανεξαρτήτως τις δημοκρατικές χώρες, το κόστος της πολιτικής επιτυχίας είναι υψηλό και δεν μπορεί να το αντέξει όποιος κι όποιος. Για να υπάρξει άρα πρόσβαση στην πολιτική, είναι απαραίτητη, ζωτική, η ύπαρξη ενός στέρεου και ανθεκτικού στον χρόνο οικονομικού υπόβαθρου, το οποίο, όπως είναι φυσικό, προϋποθέτει στενή σύνδεση της πολιτικής με την οικονομία. Με την σειρά της, όμως, αυτή η βασική προϋπόθεση επηρεάζει και την ποιότητα των πολιτικών. Με άλλα λόγια, αναδεικνύει την σχέση του πολιτικού με το χρήμα και αυτό είναι ένα κομβικό σημείο.

Η επικυριαρχία του χρήματος και του θεάματος στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία νοθεύει τον ανταγωνισμό και γεννά την διαφθορά. Η επίδραση της μάζας είναι τέτοια που εξουδετερώνεται ο αποφασιστικός χαρακτήρας της ψήφου. Οι εκλεγόμενοι υποψήφιοι δεν υποχρεώνονται να σέβονται τις υποσχέσεις τους, άρα ο πολιτικός βίος καθίσταται αρνητικός και η καθολική ψηφοφορία εμφανίζεται ως ψευδαίσθηση.

Αν θέλει κανείς να διαπιστώσει ποιο είναι το μέγεθος της διαπλοκής ανάμεσα στην πολιτική και στην οικονομία, όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν έχει παρά να προχωρήσει σε μία διεξοδική καταγραφή τού ποιος είναι ποιος στην πολιτική, σε συνάρτηση με την οκονομική του κατάσταση και τον οικογενειακό του περίγυρο. Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από μία τέτοια ανάλυση είναι αποκαλυπτικά, εντυπωσιακά και εύγλωττα ως προς την φύση της πολιτικής και της σχέσης της με την οικονομία.

Με βάση λοιπόν τις δηλώσεις του πόθεν έσχες των Ελλήνων πολιτικών κα την οικογενειακή τους κατάσταση, οι διαπιστώσεις είναι εντυπωσιακές. Βάσει των σχετικών δηλώσεών τους καταγράψαμε ότι συνολικά οι 324 Έλληνες βουλευτές και ευρωβουλευτές διαθέτουν τα παρακάτω περιουσιακά στοιχεία:

*4.086 ακίνητα, συνολικής αντικειμενικής αξίας 1,8 δισεκατ. ευρώ. Δηλαδή, κατά μέσον όρο, κάθε Έλληνας βουλευτής διαθέτει 12,5 ακίνητα μέσης αντικειμενικής αξίας 5 εκατ. ευρώ. Ας σημειωθεί ότι υπάρχουν βουλευτές που διαθέτουν μέχρι και 52 ακίνητα έκαστος, ενώ δέκα μέλη του ελληνικού Κοινοβουλίου δεν έχουν κανένα ακίνητο

*62.000.000 ευρώ καταθέσεις σε ελληνικές και ξένες τράπεζες. Έτσι, κατά μέσον όρο κάθε βουλευτής έχει περί τα 190.000 ευρώ καταθέσεις. Από τα 324 μέλη του ελληνικού Κοινοβουλίου και του Ευρωκοινοβουλίου, ορισμένα έχουν καταθέσεις που φθάνουν μέχρι και τα 4 εκατ. ευρώ και κάποια άλλα έχουν καταθέσες μεταξύ 80.000 και 120.000 ευρώ

Σε αυτά τα εντυπωσιακά στοιχεία θα πρέπει να προστεθούν περίπου 600.000 μετοχές και μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων που διαθέτουν οι βουλευτές και ευρωβουλευτές, όπως και τα περίπου 16.000.000 τετραγωνικά μέτρα οικοπέδων και αγροκτημάτων. Βεβαίως, στα εν λόγω στοιχεία δεν περιλαμβάνονται ακίνητα, καταθέσεις κλπ που ανήκουν σε μέλη των οικογενειών των βουλευτών και ευρωβουλευτών. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι αρκετά από τα μέλη αυτά ασκούν επιχειρηματικές δραστηριότητες ή ανήκουν σε γνωστές επιχειρηματικές οικογένειες.

Υπάρχει έτσι μία ξεκάθαρη σχέση της πολιτικής με την ελληνική επιχειρηματική κοινότητα, η οποία –εμμέσως, σε πολλές περιπτώσεις– επηρεάζει και την πολιτική. Γνωστοί Έλληνες πολιτικοί έχουν νυμφευθεί γόνους μεγάλων ελληνικών επιχειρηματικών οικογενειών και εφοπλιστών, γεγονός που προσφέρει οικονομική άνεση σε αυτούς που ασκούν πολιτική. Παράλληλα, όμως, παρόμοιοι γάμοι προσφέρουν πρόσβαση του επιχειρηματικού κεφαλαίου στην πολιτική.

Η σχέση αυτή όμως μπορεί κάποιες φορές να αποδειχθεί καταστροφική. Μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις που είχαν εκπροσώπους στην πολιτική κατέρρευσαν υπό το βάρος της εξυπηρέτησης του ελληνικού πελατειακού πολιτικού συστήματος. Ενός πελατειακού συστήματος που, για μία μεγάλη περίοδο, είχε άμεση πρόσβαση και στον τραπεζικό τομέα, ο οποίος μέχρι τις αρχές της δεκαετίας τού ’90 ήταν κρατικοποιημένος σε ποσοστό 85%, με αποτέλεσμα τράπεζες και επιχειρήσεις να είναι υπερφορτωμένες με προσωπικό που είχαν προσλάβει με αμιγώς πολιτικά κριτήρια. Η κατάσταση αυτή, όχι λίγες φορές, οδηγούσε τις κρατικά ελεγχόμενες τράπεζες να χορηγούν δάνεια προς επιχειρήσεις με περισσότερο πολιτικο-κομματικά κριτήρια, παρά οικονομικά. Μια ματιά στα αίτια της κατάρρευσης επιχειρήσεων κολοσσών, όπως η Πειραϊκή-Πατραϊκή, η Χαρτοποιΐα Λαδόπουλου, η Χαρτοποιΐα Αιγαίου κ.α., επιβεβαιώνει του λόγου το ασφαλές.

Φέρνει δε στην επιφάνεια το πλέγμα της φαυλοκρατίας που εμπεδώθηκε στην νεώτερη Ελλάδα από πολιτικούς που, μεταξύ άλλων, είχαν και μία φεουδαρχική αντίληψη για την πολιτική.