“Μικροί άνθρωποι…”

του Χαρίδημου Τσούκα

«Έχουμε μέτριους πολιτικούς, αυτή είναι η δυστυχία μας. Δεν υπάρχουν μορφές που μπορούν να εμπνεύσουν ή να συναρπάσουν έναν λαό. Να τον οδηγήσουν. Μικροί άνθρωποι…»


Θανάσης Βαλτινός, συγγραφέας και Ακαδημαϊκός

Δεν μπορείς να διδάξεις σε ένα παλιό σκυλί καινούρια κόλπα, λέει μια παροιμία. Το βιώνουμε, δυστυχώς, σε κάθε ευκαιρία.

Η Βουλή έχει ανάγκη από στενογράφους. Τίποτα το περίεργο. Στην προ Μνημονίου εποχή θα προσλάμβανε όσους ήθελε. Τηρώντας την παράδοση, αρκετοί από αυτούς, πιθανότατα, θα ήταν συγγενείς ή συνεργάτες βουλευτών, Προέδρων της Βουλής ή ανεπάγγελτοι κομματάνθρωποι• άνθρωποι του «κυκλώματος». Θα είχαν ήδη κοινωνικοποιηθεί στην άρρητη γνώση της συναλλαγής, χωρίς την οποία λίγα πράγματα δουλεύουν καλά στη γραφική μας χώρα.

Στην εποχή του Μνημονίου, όμως, όπου οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων πληρώνονται με δανεικά, η μετάταξη μερικών υπεράριθμων υπαλλήλων του Δημοσίου στη Βουλή θα ήταν η πιο οικονομική λύση. Άλλωστε, υπό την πίεση των δανειστών μας, η κυβέρνηση Παπανδρέου Γ’ ορθά αποφάσισε να προβεί σε μαζικές μετατάξεις. Λογικά και συμβολικά, τη μετάταξη θα έπρεπε να επιλέξει, εν προκειμένω, και η Βουλή - ο συλλογικός ηγέτης μας - τις δραματικές στιγμές που περνάμε.

Ότι η Βουλή δεν κόπτεται ιδιαίτερα για το δημόσιο χρήμα, το διαπιστώσαμε και από το κόστος του σχετικά πρόσφατου ανασχεδιασμού του ιστοχώρου της: μια δουλειά που θα μπορούσε να γίνει με λίγες δεκάδες χιλιάδες ευρώ κόστισε πάνω από ένα εκατομμύριο! Με τα λεφτά των άλλων έχεις μια τάση να είσαι πιο γενναιόδωρος!

Αμ δε! Πιστέψατε ότι αυτοί που διαχρονικά μετέτρεψαν το Κοινοβούλιο σε οίκο ρουσφετολογικού αίσχους και πλυντήριο παρανομιών σκέπτονται «λογικά» και ενεργούν «συμβολικά»; Στην εύστοχη παρατήρηση του Πάσχου Μανδραβέλη («Κ», 24/11/2010) ότι οι στενογράφοι θα έπρεπε να προέλθουν από μετάταξη, αντί να επιδιωχθούν νέες προσλήψεις, τι απαντά ο Γενικός Γραμματέας της Βουλής; «Εξετάσαμε», λέει, «όλες τις εναλλακτικές λύσεις, οι οποίες όμως δεν ήταν εφαρμόσιμες στην περίπτωση των στενογράφων, αφού η σχετική ειδικότητα έχει μοναδικά χαρακτηριστικά […]» («Κ», 27/11/2010).

Ποια είναι αυτά τα «μοναδικά χαρακτηριστικά» που χαρακτηρίζουν τη στενογραφία; Ο κ. Παπαϊωάννου, φειδωλός γραφειοκράτης, δεν μπαίνει στον κόπο να τα διευκρινίσει. Αν πλήρωνε, βέβαια, ο ίδιος ή ο Πρόεδρος της Βουλής από την τσέπη του τις σχετικές δαπάνες (τους 16 μισθούς λ.χ.), πιθανότατα θα διαπίστωνε ότι οι δεξιότητες των στενογράφων δεν είναι και τόσο «μοναδικές». Οι ειδήμονες δεν έχουν οριστικά αποφανθεί, αλλά, εξ όσων είναι γνωστό, δεν απαιτούνται γνώσεις μοριακής βιολογίας, ούτε πυρηνικής φυσικής για να μάθεις να στενογραφείς!

Ότι η Βουλή δεν κόπτεται ιδιαίτερα για το δημόσιο χρήμα, το διαπιστώσαμε και από το κόστος του σχετικά πρόσφατου ανασχεδιασμού του ιστοχώρου της: μια δουλειά που θα μπορούσε να γίνει με λίγες δεκάδες χιλιάδες ευρώ κόστισε πάνω από ένα εκατομμύριο! Με τα λεφτά των άλλων έχεις μια τάση να είσαι πιο γενναιόδωρος!

Είναι βέβαιο ότι ο συγκεκριμένος ιστοχώρος είχε κάποια «μοναδικά χαρακτηριστικά» - να δίνει πρόσβαση λ.χ. σε τόσους αξιόλογους ανθρώπους που μοχθούν ανιδιοτελώς για το δημόσιο συμφέρον. Περιέργως, απαντώντας σε σχετική ερώτηση του βουλευτή του ΛΑΟΣ κ. Βελόπουλου, ο Πρόεδρος της Βουλής κ.Πετσάλνικος δεν επικαλέστηκε αυτό το επιχείρημα, γεγονός που μας βάζει σε υποψία ότι, εκτός από την αποδεδειγμένα ακλόνητη αγάπη για το χωριό του, διαθέτει και διανοητική ευελιξία. Ως επιδέξιος γραφειοκράτης, μας εξήγησε όχι πως προέκυψε το ύψος της δαπάνης αλλά την προέλευση του σχετικού κονδυλίου (εννοείται από τις τσέπες των άλλων – κυρίως από το Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης!) και μετέθεσε την ευθύνη στους προκατόχους του («Βήμα», 8/5/2010). Οι γραφειοκρατίες είναι όχι μόνο εξαιρετικά συστήματα μη ανάληψης ευθυνών, αλλά και πεδία καλλιέργειας της ηθικής αμβλύνοιας των λειτουργών τους.

Αν η συμπεριφορά του κ. Πετσάλνικου συγκεφαλαιώνει, στην ευγενέστερη μάλιστα εκδοχή, το κυρίαρχο ήθος απέναντι στο δημόσιο χρήμα (τη σπατάλη), η στάση του κ. Καραμανλή απηχεί τα κυριότερα γνωρίσματα του έλληνα της μεταπολίτευσης: την ανευθυνότητα, την εγωκεντρικότητα, την ευδαιμονιστική ιδιώτευση με δημόσια έξοδα. «Σας έχω γραμμένους…».

Το σφάλμα των επικεφαλής της Βουλής είναι ότι έδωσαν δημόσιες εξηγήσεις, έστω λειψές. Ο δημόσιος λόγος είναι δυνητικά μια επικίνδυνη πράξη, καθότι απο-καλύπτεσαι. Εξηγώντας τις πράξεις ή παραλείψεις σου, φέρνεις στην επιφάνεια τις ανεπίγνωστες παραδοχές σου• επιχειρηματολογώντας, υιοθετείς οπτική γωνία• γίνεσαι ορατός και, άρα, αντικείμενο δημόσιας κριτικής. Η σιωπή, αντιθέτως, είναι πολύτιμη, στο μέτρο που περνάς κάτω από το ραντάρ της δημόσιας αντιπαράθεσης. Προφυλάσσεις (έτσι νομίζεις…) το πολιτικό κεφάλαιό σου από την «συνάφεια του κόσμου την πολλή».

Το ξέρει καλά αυτό ο πρώην πρωθυπουργός και νυν βουλευτής Καραμανλής Β’. Η χώρα συγκλονίζεται αλλά ο ηγέτης επί των ημερών του οποίου επήλθε η οικονομική κατάρρευση παραμένει ατάραχος• έχασε εντελώς τη δημόσια λαλιά του σα να έπαθε εγκεφαλικό• σπάνια επισκέπτεται το Κοινοβούλιο! Είναι άγνωστο τι σκέπτεται για την κρίση, πώς αισθάνεται. Μήπως πρόκειται για πολιτικό αναχωρητισμό; Στωική εγκαρτέρηση; Θεμιτή ιδιώτευση;

Ο αναχωρητής «ησυχάζει», ο στωικός «ασκείται», ο ιδιώτης αποσύρεται από τα κοινά. Η συνειδητή σιωπή προϋποθέτει έξοδο από τα τετριμμένα εγκόσμια, στέρηση από τη μετοχή στον κοινό βίο• ο αναχωρητής αποφλοιώνει τον κοινωνικό ρόλο του για να βρεθεί ενώπιος ενωπίω με τον εαυτό του. Ο στωικός αναζητεί σιωπηρά την αρετή. Ο βουλευτής, όμως, βουλεύεται δημοσίως. Ως πολιτικός εκπρόσωπος, αυτοδικαίως ηγείται: μας βοηθά να ερμηνεύουμε τον κόσμο, προτείνει πρακτικές δράσεις, εμπνέει με το παράδειγμά του• προτιμά το χώρο του Κοινοβουλίου από τα μπαράκια του Κολωνακίου• καταθέτει τις απόψεις τους στην «αγορά» όχι στις ταβέρνες της Αττικής. Το βέβαιο είναι ότι ο βουλευτής, που είχε μάλιστα το σπάνιο προνόμιο να διατελέσει κυβερνήτης, δεν σιωπά• είναι ο τελευταίος που θα 'πρεπε να σιωπά.

Αν η συμπεριφορά του κ. Πετσάλνικου συγκεφαλαιώνει, στην ευγενέστερη μάλιστα εκδοχή, το κυρίαρχο ήθος απέναντι στο δημόσιο χρήμα (τη σπατάλη), η στάση του κ. Καραμανλή απηχεί τα κυριότερα γνωρίσματα του έλληνα της μεταπολίτευσης: την ανευθυνότητα, την εγωκεντρικότητα, την ευδαιμονιστική ιδιώτευση με δημόσια έξοδα. «Σας έχω γραμμένους…».

Μικροί άνθρωποι, μέτριοι πολιτικοί, σπιθαμιαίοι ηγέτες …