ΤΑ ΨΕΜΜΑΤΑ ΤΕΛΕΙΩΝΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Αν στις 21 Ιουλίου η ΕΕ δεν λάβει σοβαρές και υπεύθυνες αποφάσεις για το μέλλον της, τότε 60 χρόνια ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης διακυβεύονται σε υπερθετικό βαθμό –είναι βέβαιη δε, στο μεταξύ, η επισημοποίηση της ελληνικής χρεοκοπίας

του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου

Τελικά, ο πρωθυπουργός Γ.Α.Παπανδρέου δικαιώνεται στην στρατηγική του. Στους 20 μήνες που βρίσκεται στην εξουσία, μην κάνοντας καμμία απολύτως επώδυνη για το κόμμα του μεταρρύθμιση, κατάφερε το πρόβλημα της ελληνικής υπερχρέωσης να το καταστήσει πρόβλημα ευρωπαϊκό –αν όχι παγκόσμιο.

Το επίτευγμα είναι όντως σημαντικό, όμως πολύ φοβούμεθα ότι ο κύριος πρωθυπουργός μάλλον δεν έχει λάβει επαρκώς υπ’ όψη του την λαϊκή σοφία που λέει: «πίσω έχει η αχλάδα την ουρά». Ωστόσο, το κατά πόσον η ρήση αυτή θα επαληθευτεί ή όχι θα το δούμε τους μήνες που έρχονται και όταν, σταδιακά, θα γίνεται η αποτίμηση της ελληνικής χρεοκοπίας –η οποία, επιλεκτική ή όχι, είναι πλέον αναπόφευκτη. Δυστυχώς δε, θα γίνει με τρόπο τέτοιον ώστε είναι αμφίβολο αν η Ελλάδα θα συνέλθει από αυτήν τουλάχιστον τα 25 προσεχή χρόνια.

Έτσι, το κρίσιμο πρόβλημα σήμερα είναι η επιβίωση της Ευρώπης, στην οποία η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της, η ιταλική, περνά δύσκολες ώρες που σε μεγάλο βαθμό είναι και αδικαιολόγητες. Διότι η ιταλική οικονομία, παρά τα 1.900 δισεκατ. ευρώ χρέος της, δεν έχει καμμία απολύτως σχέση με την ελληνική περίπτωση. Όπως και να έχουν τα πράγματα, όμως, η Ευρώπη βρίσκεται κοντά στο χείλος του γκρεμού, επισημαίνει στην τελευταία του έκδοση ο βρεταννικός Economist.

Από την πλευρά τους οι Financial Times τονίζουν και αυτοί ότι η κρίση χρεών ίσως να αποδειχθεί τελικά θετική για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Υπό όρους, όμως. Διότι, κατά τον αρθρογράφο και χρηματοοικονομικό αναλυτή Mohammed el-Erian, στην παρούσα φάση είναι αρνητικό για την ΕΕ το γεγονός ότι εξακολουθεί να έχει έλλειψη πολιτικής και τεχνικής ηγεσίας. Η κατάσταση αυτή, ωστόσο, δεν μπορεί να συνεχίζεται. Η Ευρώπη είναι πλέον υποχρεωμένη να μελετήσει και να προχωρήσει σε δραστικές επιλογές. Μία από αυτές, κατά τον αρθρογράφο των FT (που είναι και επενδυτικός σύμβουλος στην Pimeo), είναι η λύση της προσωρινής εξόδου κάποιων προβληματικών χωρών από την ευρωζώνη.

«Επί μακρόν», γράφει ο Mohammed el-Erian, «η Ευρώπη προσποιείται ότι η κρίση στην περιφέρεια βρίσκεται σε πρόβλημα ρευστότητας και όχι σε πρόβλημα αξιόχρεου. Οι αξιωματούχοι απαξιώνουν την ανάγκη για αναδιάρθρωση χρεών και προτιμούν την διάσωση της Ελλάδας, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας που συσσωρεύουν χρέη. Αυτή η καθυστέρηση κοστίζει πολύ. Οι περιφερειακές οικονομίες, που επιβάλλουν γενναία μέτρα λιτότητας, χάνουν την υποστήριξη των πολιτών τους οι οποίοι, ορθώς, νοιώθουν οι θυσίες τους δεν έχουν καταφέρει να βελτιώσουν τις συνθήκες –ιδιαίτερα δε στην ελληνική περίπτωση. Επιπλέον, υγιείς ισολογισμοί όπως της ΕΚΤ έχουν μολυνθεί από χρέη που το πιθανότερο είναι ότι θα αναδιαρθρωθούν. Υπάρχουν σημαντικές υποχρεώσεις που έχουν μεταφερθεί από τον ιδιωτικό στον δημόσιο τομέα. Και οι λιγότερο αδύναμες ευρωπαϊκές οικονομίες, όπως η ιταλική, υπονομεύονται από την γενική απώλεια εμπιστοσύνης στην δυνατότητα της Ευρώπης να αντιμετωπίσει την κρίση.

»Είναι ειρωνεία το γεγονός πως ήταν ο πρωθυπουργός της Ελλάδας κ. Γ.Παπανδρέου που αναγνώρισε αυτές τις απογοητευτικές εξελίξεις και υπέδειξε τις καλύτερες μεθόδους που θα μπορούσαν να προωθηθούν. Σε μία δυναμική επιστολή που έστειλε στον κ. Ζαν-Κλωντ Γιούνκερ, πρόεδρο του Eurogroup, ισχυρίζεται ότι πηγαίνοντας από κρίση σε κρίση, μέσα σε μία τόσο αδύναμη κατάσταση της οικονομίας, με τόσο κακόφωνες δημοσιογραφικές ενημερώσεις και τρομαγμένους πολίτες, η Ελλάδα δεν μπορεί πλέον να ανταπεξέλθει. (σ.σ. Αυτά ο πρωθυπουργός τα λέει τώρα. Άλλα έλεγε πριν ένα μήνα).

»Ο κ.Παπανδρέου ορθώς τονίζει την ανάγκη για μια καλύτερη λύση, η οποία θα καλύψει την βιωσιμότητα του χρέους, την πρόσβαση στην αγορά και την ανάπτυξη. Έχει δίκιο, επίσης, να προειδοποιεί για τους κινδύνους που ενέχει το να επιτρέπεται στους πολιτικούς να υπονομεύουν τον ορθό σχεδιασμό τεχνικών λύσεων. Αν οι Ευρωπαίοι ρυθμιστές λάβουν στα σοβαρά τις δηλώσεις τους, θα καταλάβουν ότι η ώρα της λήψης στρατηγικών αποφάσεων για επανενίσχυση της ευρωζώνης πλησιάζει.

»Και αυτό μπορεί να γίνει με δύο βασικές μεθόδους: Η Ευρώπη θα πρέπει να επιλέξει μεγαλύτερη δημοσιονομική ενοποίηση, κατ’ αρχάς de facto και στην συνέχεια de jure. Εγγυήσεις και μεταβιβάσεις με αποτελεσματικότητα στο κόστος –και όχι απλώς δάνεια– θα μπορέσουν να σταθεροποιήσουν την δυναμική του χρέους της ευρωζώνης, μέσω της επιθετικής χρήσης ενός ενοποιημένου ευρωπαϊκού ισολογισμού. Σε αντάλλαγμα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να θυσιάσουν μεγάλο κομμάτι της εθνικής τους κυριαρχίας και της δημοσιονομικής στρατηγικής τους. Αν αυτό είναι πολιτικά αδύνατο –και υποπτεύομαι ότι θα είναι–, τότε η Ευρώπη θα χρειαστεί να επιλέξει την αναδιάρθρωση των χρεών της περιφέρειας, την επανακεφαλαιοποίηση της ΕΚΤ, την προστασία του συστήματος πληρωμών και εκκαθαρίσεων, την αποτροπή την περαιτέρω παράπλευρων απωλειών και την αποκατάσταση των συνθηκών ανάπτυξης. Σε κάποιο σημείο η διαδικασία αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει «εκπαιδευτικές άδειες» κρατών μελών από την ευρωζώνη, αλλά όχι την ΕΕ, ώστε να ανακτήσουν την ελαστικότητα που χρειάζεται για την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας.

»Καμμία από τις προσεγγίσεις δεν είναι εύκολη ή ευχάριστη στην εφαρμογή. Όμως, η εναλλακτική λύση να συνεχιστεί η κωλυσιεργία θα έχει ακόμα υψηλότερο κόστος και πολύ γρήγορα θα υπονομεύσει την θεσμική ενοποίηση του συνόλου της ευρωζώνης».

Αυτά υποστηρίζει ο αρθρογράφος των FT, ο οποίος ουσιαστικά αποκαλύπτει την διγλωσσία του Έλληνα πρωθυπουργού και την ολέθρια τακτική του να διεθνοποιήσει την ελληνική κρίση για να μετριάσει στο εσωτερικό της χώρας το πολιτικό κόστος για το κόμμα του.