Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΟΥΡΚΙΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΖΕΙ

Όχι χωρίς προβλήματα και προβληματισμούς, η επικοινωνιακή και δημοσιογραφική Τουρκία θέτει ερωτήματα και αναζητά απαντήσεις

του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου

Στην σημερινή Τουρκία κυκλοφορούν 6.250 εφημερίδες και περιοδικά, εκπέμπουν 430 τηλεοπτικοί σταθμοί, μεταδίδουν 1.420 ραδιόφωνα και στο Διαδίκτυο έχουν καταμετρηθεί περί τα 2.000 blogs. Επίσης, 30 εκατομμύρια Τούρκοι, ήτοι το 50% του πληθυσμού, είναι συνδεδεμένοι με το Διαδίκτυο και τα δορυφορικά κανάλια ετοιμάζονται να αποκτήσουν, σε πρώτη φάση, 12 εκατομμύρια πελάτες. Οι εθνικές εφημερίδες έχουν σε καθημερινή βάση περί τα 8 εκατομμύρια πωλήσεις, ο δε αριθμός των πωλήσεων των τοπικών εφημερίδων είναι άγνωστος.

Αυτή η επικοινωνιακή Τουρκία σήμερα προβληματίζεται. Η παγκόσμια έκρηξη των μέσων μαζικής επικοινωνίας φοβίζει κάποιους και προβληματίζει από πολλές πλευρές κάποιους άλλους. Όμως, άλλους τους χαροποιεί, τους ενθαρρύνει, τους κάνει να πιστεύουν ότι η πληροφορία είναι ελεύθερη.

Όλοι οι πιο πάνω προβληματισμοί εκτέθηκαν και έγιναν αντικείμενο σοβαρών συζητήσεων στην διάρκεια ενός τριήμερου Συμποσίου που διοργάνωσε η Ένωση Τϋπου και Εκδόσεων στο προάστιο Bagcilara της Κωνσταντινούπολης, στο οποίο είναι εγκατεστημένα και τα περισσότερα εθνικής εμβέλειας τουρκικά μέσα. Στο Συμπόσιο μίλησαν 26 άνθρωποι των μέσων από τις πέντε ηπείρους και 52 Τούρκοι δημοσιογράφοι, εκδότες, καθηγητές και εκπρόσωποι μη κυβερνητικών οργανώσεων.

Η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε εμμέσως από τον υπογράφοντα, υπό την ιδιότητά του του επίτιμου διεθνούς προέδρου της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων (ΕΕΔ), στον οποίον έγινε η τιμή να κάνει και την εναρκτήρια ομιλία του Συμποσίου μετά τον πρόεδρο του τουρκικού Κοινοβουλίου.

Κύριο θέμα του Συμποσίου, το οποίο παρακολούθησαν διαδοχικά πάνω από 800 άτομα, ήταν το ερώτημα αν η παγκοσμιοποίηση των μέσων ενισχύει την τοπική πληροφόρηση και δημοσιογραφία. Πολύς λόγος έγινε επίσης και για το φαινόμενο WikiLeaks –για το οποίο ο υπογράφων θα διατυπώσει την άποψή του με ξεχωριστή αρθρογραφία.

Το να βγουν γενικά συμπεράσματα από 78 εισηγήσεις που μοιράστηκαν σε 11 διαφορετικά πάνελ είναι λίγο δύσκολο. Είναι ευκολότερο να πούμε ότι πολλά πράγματα αλλάζουν στα τουρκικά μέσα μαζικής επικοινωνίας και, κατ’ επέκτασιν, στην τουρκική δημοσιογραφία. Θέματα ταμπού, όπως η γενοκτονία των Αρμενίων, το Κουρδικό και η ισότητα των φύλων, συζητούνται όχι μόνον ελεύθερα, αλλά και κατά κόρον. Ήταν έτσι εντυπωσιακό ότι, σε μία ανδροκρατούμενη χώρα με 59% γυναικείο πληθυσμό και κυβέρνηση μουσουλμανικής θρησκείας, παρουσίασε στο Συμπόσιο τις θέσεις και τις απόψεις του ένας εκπρόσωπος τουρκικής μη κυβερνητικής οργάνωσης ομοφυλοφίλων. Εντυπωσιακή ήταν επίσης και η επίθεση που εξαπέλυσαν πέντε γυναίκες δημοσιογράφοι κατά της ανισότητας των φύλων και της μεταχείρισης που έχουν οι γυναίκες μέσα σε επιχειρήσεις και ΜΜΕ.

Καταπληκτικές ήταν οι περιγραφές νέων Πακιστανών συναδέλφων για το τί πραγματικά συμβαίνει στην εύφλεκτη περιοχή τους και με ποιον τρόπο η «ισλαμική κτηνωδία», όπως οι ίδιοι την αποκάλεσαν, υπονομεύει κάθε προσπάθεια εκδημοκρατισμού όχι μόνον στην χώρα τους, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή τους. Εξιστόρησαν επίσης τον έλεγχο που έχουν οι Ταλιμπάν του Αφγανιστάν στο παγκόσμιο εμπόριο ναρκωτικών και ποια ποσά δαπανούν για να αγοράζουν από φτωχές οικογένειες πολύτεκνων μικρά παιδιά, τα οποία εκπαιδεύουν να γίνουν «τρομοκράτες καμικάζι».

Αναφορικά με τα ΜΜΕ στην Τουρκία υπογραμμίστηκε η παρουσία στην ιδιοκτησία τους σημαντικών επιχειρηματιών, αρκετοί από τους οποίους στηρίζουν πλέον το θρησκευτικό καθεστώς Ερντογάν λόγω της εξαιρετικά φιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής το. Επίσης, επισημάνθηκαν αρκετά κρούσματα επεμβάσεων ως προς την ελευθερία του Τύπου και δόθηκε έμφαση σε πολλαπλά φαινόμενα δημοσιογραφικής αυτολογοκρισίας. Θα πρέπει ακόμα να επισημάνουμε και τις προσπάθειες του καθεστώτος Ερντογάν να διεισδύσει στα ΜΜΕ και κυρίως να έχει έλεγχο στα υπεράφθονα τηλεοπτικά μέσα.

Κλείνοντας, πρέπει να τονίσουμε ότι οι κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές που σημειώνονται στην γειτονική μας χώρα, σε συνδυασμό με τις τεράστιες γεωπολιτικές ανατροπές που από χρόνια τώρα παρατηρούνται, την οδηγούν προς νέες κατευθύνσεις, ενισχυτικές του περιφερειακού της ρόλου.

Και όλα αυτά συμβαίνουν την ώρα που μία Ελλάδα παρακμάζει, παραλογίζεται και κυριαρχείται από αυτό που ένας συνάδελφός μας αποκαλεί «το σύνδρομο της βλακείας».