Η ΒΑΘΕΙΑ ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΣΟΣΙΑΛ-ΠΕΛΑΤΟΚΡΑΤΙΑΣ

του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου

Ο πρωθυπουργός και πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς κ. Γιώργος Α. Παπανδρέου, τον τελευταίο καιρό, στις συχνές ομιλίες του προς τους ομοϊδεάτες του στο εξωτερικό, κατακεραυνώνει τον συντηρητισμό και τους «κερδοσκόπους» και αναφέρεται στον ρόλο που θα μπορούσε να παίξει η σοσιαλδημοκρατία για την έξοδο της ευρωπαϊκής οικονομίας από την κρίση. Όμως, στο επίπεδο αυτό ο κ. Γ.Α.Παπανδρέου συγχέει κάποια πράγματα, τα οποία πρέπει να μπουν στην θέση τους.

Κατ’ αρχήν, θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι ραχοκοκκαλιά της σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη και παγκοσμίως είναι το γερμανικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα και τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Σκανδιναβίας, του Βελγίου, της Αυστρίας και της Ολλανδίας. Αυτά τα κόμματα, το 1951, συνέστησαν στην Φραγκφούρτη την Σοσιαλιστική Διεθνή (ΣΔ), η οποία άρχισε να διευρύνεται αρκετά χρόνια τώρα.

Μία πρώτη παρατήρηση που μπορούμε να κάνουμε είναι ότι καμμία από τις χώρες στις οποίες ανήκουν τα ιδρυτικά μέλη της ΣΔ δεν βρίσκεται σε κρίση. Αντιθέτως, η Γερμανία, η Αυστρία και η Ολλανδία είναι χώρες με εντυπωσιακές οικονομικές επιδόσεις και συναλλαγματικά αποθέματα τα οποία σήμερα στηρίζουν την ευρωζώνη. Ειδικότερα δε στην Γερμανία, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, υπό τον καγκελλάριο Σρέντερ είναι αυτό που, χάρη στις βαθειές μεταρρυθμίσεις του υπέρ της ανταγωνιστικότητος, έφερε σήμερα την Γερμανία στην κορυφή των παγκόσμιων οικονομικών δυνάμεων –έστω και αν, για τον λόγο αυτόν, το κόμμα υπέστη πολιτική καθίζηση στις τελευταίες εκλογές.

Στην άλλη όχθη της ΣΔ βρίσκονται τα σοσιαλιστικά κόμματα της Ισπανίας, της Γαλλίας, της Ελλάδος και της Πορτογαλίας, οι χώρες των οποίων αποτελούν σήμερα το μαλακό υπογάστριο της ευρωζώνης και, αν τελικά σωθούν από την πτώχευση, θα το οφείλουν στην γερμανική γενναιοδωρία και στις παρεμβάσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Ποια είναι, όμως, η διαφορά μεταξύ της παραδοσιακής σοσιαλδημοκρατίας και της αντίστοιχης της νοτίου Ευρώπης; Η απάντηση είναι από κάθε άποψη απλή. Στην πρώτη περίπτωση, έχουμε να κάνουμε με υπεύθυνες πολιτικές δυνάμεις, εθισμένες στον δημοκρατικό διάλογο. Στην δεύτερη, αντί για σοσιαλδημοκρατία θα έπρεπε να κάνουμε λόγο για σοσιαλ-πελατοκρατία –ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδος, η οποία ποτέ δεν είχε σοσιαλδημοκρατική παράδοση.

Στις τέσσερις προβληματικές χώρες του Νότου, τα τριάντα τελευταία χρόνια οι σοσιαλιστές κυβέρνησαν 22 χρόνια στην Ελλάδα, 17 στην Ισπανία, 16 στην Γαλλία και 17 χρόνια στην Πορτογαλία. Σε όλες τις περιπτώσεις, παρέλαβαν στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και σήεμρα οι χώρες τους έχουν συσσωρευμένα δημόσια χρέη 4,2 τρισεκατομμύρια ευρώ. Επίσης, οι χώρες αυτές εμφανίζουν τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), με το αντίστοιχο ισπανικό να οδεύει προς τα άνω του φράγματος του 20%. Ταυτοχρόνως, οι χώρες αυτές, παρά τον πακτωλό κοινοτικών επιδοτήσεων που δέχθηκαν, είναι –με εξαίρεση την Γαλλία– και από τις λιγότερο ανταγωνιστικές παγκοσμίως. Οι δε Ελλάδα και Πορτογαλία, από πλευράς ανταγωνιστικότητος βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ.

Η βασική αιτία της κρίσεως αυτής στην Ευρώπη του Νότου –στην οποία μάλλον θα προστεθεί και η Ιταλία– είναι η σοσιαλ-πελατοκρατία. Ειδικότερα στην Ελλάδα, όπου η σοσιαλδημοκρατική παράδοση ήταν και βεβαίως είναι ανύπαρκτη, το κενό καλύφθηκε από την σοσιαλ-πελατοκρατία, η οποία δομήθηκε περισσότερο σε σικελικού τύπου βάσεις παρά σε σοσιαλδημοκρατικού. Επί μία δε τριακονταετία, κύριος χρηματοδότης αυτής της σοσιαλ-πελατοκρατίας υπήρξε ο επάρατος νεοφιλελευθερισμός!!!

Αν από το 1980 και μετά οι χρηματοοικονομικές αγορές δεν είχαν σταδιακά απελευθερωθεί και οι χορηγήσεις πιστώσεων δεν είχαν προσλάβει κατακλυσμιαία μορφή, η σοσιαλ-πελατοκρατία ίσως δεν θα είχε υπάρξει ποτέ. Με άλλα λόγια, χωρίς τις παγκόσμιες χρηματοοικονομικές ροές, τις οποίες σήμερα καθυβρίζουν τα σοσιαλιστικά κόμματος Ελλάδος, Γαλλίας και Πορτογαλίας, δύσκολα θα είχαν διατηρηθεί στην εξουσία. Δύσκολα, επίσης, θα είχαν ενισχύσει τα σοσιαλ-πελατειακά κράτη που δημιούργησαν και τα οποία σήμερα είναι η Λερναία Ύδρα της Ευρώπης.

Στην βάση των όσων προηγούνται, η κρίση που πλήττει την Ευρώπη κατά κύριο λόγο κάθε άλλο παρά νεοφιλελεύθερη είναι. Είναι βαθύτατη κρίση των σοσιαλ-πελατειακών πολιτικών μορφωμάτων, με τα οποία οι δημιουργοί τους –οι σοσιαλιστές του Νότου, κατά κύριο λόγο– βρίσκονται σήμερα σε αντιπαράθεση. Αυτό είναι στην ουσία το υπόβαθρο της κρίσεως. Αυτή την πραγματικότητα αντιμετωπίζει ο κ. Γ.Α.Παπανδρέου. Γι αυτό και οι συντεχνίες αντιδρούν λυσσωδώς σε διαρθρωτικές αλλαγές, οι οποίες θα βάλουν τέλος στην σοσιαλ-πελατοκρατία –η οποία ήδη καλείται στον ευρωπαϊκό Νότο να γίνει σοσιαλδημοκρατία.