ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΟΥΚΙΔΗΣ: ΜΥΘΟΣ Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΙΜΩΝ ΣΤΑ ΣΟΥΠΕΡΜΑΡΚΕΤ

Σε συνέντευξή του, ο γνωστός καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), αναλύει για το 2010 την πορεία τιμών στα σουπερμάρκετ, οι οποίες ήσαν χαμηλότερες από τον πληθωρισμό και πτωτικές χωρίς τον ΦΠΑ

του Αθ. Χ. Παπανδρόπουλου

Γνωστός για τις έρευνές του στον τομέα του λιανεμπορίου και του ηλεκτρονικού εμπορίου, ο καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γιώργος Δουκίδης αναλύει τα αποτελέσματα μιας σημαντικής έρευνας του ΙΕΛΚΑ για την εξέλιξη των τιμών των προϊόντων οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων στην Ελλάδα για το 2010. Είναι δε σαφές από την έρευνα αυτή ότι τα περί ακρίβειας στο οργανωμένο λιανεμπόριο είναι περισσότερο προϊόν τηλεοπτικού λαϊκισμού, παρά της πραγματικότητας.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποια είναι τα κύρια συμπεράσματα της έρευνας που κάνατε με την βοήθεια του ΙΕΛΚΑ για την εξέλιξη των τιμών των ειδών διατροφής στο οργανωμένο λιανεμπόριο της χώρας, δηλαδή τα σουπερμάρκετ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Όντως, τα αποτελέσματα της έρευνας που αναφέρατε και που έγινε από το ΙΕΛΚΑ είναι εντυπωσιακή, διότι, αν αφαιρεθεί ο ΦΠΑ, οι τιμές πήγαν προς τα κάτω σε ποσοστό 1,61%. Θα ήθελα επίσης να προσθέσω ότι ειδικοί της αγοράς εκτιμούν ότι, αν συμπεριλαμβάνονταν οι περιοδικές προσφορές/εκπτώσεις του λιανεμπορίου στην ανάλυση, τα τελικά αποτελέσματα που θα προέκυπταν θα ήταν σε επίπεδα 1%-2% περίπου χαμηλότερα. Άρα, η πραγματική μείωση τιμών το 2010 κυμαίνεται στο εύρος 2,5%-3,5%.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Συνεπώς, στα είδη διατροφής η φιλολογία που ακούμε είναι παραπλανητική. Από την άλλη πλευρά, πόσο έγκυρες είναι οι συγκρίσεις που γίνονται ανάμεσα στις τιμές κάποιων προϊόντων στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ);

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι έρευνες αυτές δεν είναι έγκυρες γιατί δεν υπακούουν στα απαιτούμενα αυστηρά επιστημονικά κριτήρια. Δεν μπορεί να κάνει έρευνα αγοράς ένας τουρίστας που αγοράζει κάποιο προϊόν σε μια ευρωπαϊκή χώρα και συγκρίνει την τιμή του με την αντίστοιχη σε ένα οποιοδήποτε ελληνικό σουπερμάρκετ. Δεν είναι σοβαρά πράγματα αυτά.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Η έρευνα του ΙΕΛΚΑ που πρόσφατα δώσατε στην δημοσιότητα πώς έγινε;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το ΙΕΛΚΑ εκπόνησε έρευνα για την εξέλιξη των τιμών των προϊόντων του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων στην Ελλάδα από τον Ιανουάριο 2010 έως και τον Δεκέμβριο 2010. Η έρευνα βασίζεται σε πρωτογενή δεδομένα που παρέχει το Παρατηρητήριο Τιμών (e-prices.gr) της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου (υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας). Η μελέτη περιλαμβάνει δύο μέρη: α) Την συνολική ανάλυση 1.090 κωδικών προϊόντων για τους οποίους υπάρχουν επαρκή στοιχεία σε γενικούς δείκτες εξέλιξης τιμών (δηλαδή, κωδικοί για τους οποίους υπάρχουν συνεχή στοιχεία τιμών για όλους τους μήνες από τον Ιανουάριο έως και τον Δεκέμβριο 2010). Οι δείκτες τιμών υπολογίζονται με βάση τον σταθμισμένο μέσο των κατηγοριών λαμβάνοντας υπ’ όψιν τον όγκο των πωλήσεων ανά υποκατηγορία• β) Την ανάλυση 63 υποκατηγοριών προϊόντων (περιλαμβάνουν 547 κωδικούς) για τις οποίες υπήρχαν τουλάχιστον πέντε κωδικοί προϊόντων εντός της υποκατηγορίας και συνεχή στοιχεία τιμών για όλους τους μήνες από τον Ιανουάριο έως και τον Δεκέμβριο 2010. Ο σταθμισμένος δείκτης τιμών προϊόντων λιανεμπορίου τροφίμων που προκύπτει (1.038 κωδικοί, χωρίς τα οινοπνευματώδη) παρουσίασε μικρή αύξηση το 2010 σε ποσοστό 0,79%. Όταν όμως υπολογιστεί η εξέλιξη των τιμών χωρίς τις αυξήσεις του ΦΠΑ, ο γενικός δείκτης παρουσίασε μείωση κατά -1,61% (σύγκριση Δεκεμβρίου 2010 με Ιανουάριο 2010). Όπως βλέπετε πρόκειται για μία σοβαρή δουλειά, τα αποτελέσματα της οποίας συμπίπτουν και με τα αντίστοιχα της ετήσιας μελέτης της Nielsen.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Πρόκειται για την μελέτη που πρόσφατα παρουσιάστηκε στην γενική συνέλευση του Ελληνικού Συνδέσμου Βιομηχανικών Επωνύμων Προϊόντων;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ακριβώς, περί αυτής πρόκειται. Είναι μία έρευνα-μελέτη η οποία παρουσιάζει μείωση τιμών το 2010 σε σχέση με το 2009 στο οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων της τάξης του -1,88%. Οι τιμές περιλαμβάνουν και τις αυξήσεις του ΦΠΑ και αναφέρονται στις 50 πρώτες σε τζίρο κατηγορίες προϊόντων που αντιπροσωπεύουν την συντριπτική πλειοψηφία των πωλήσεων. Θα ήθελα επίσης να παραθέσω ότι περαιτέρω ανάλυση των τιμών όπως αυτές καταγράφονται επισήμως στο Παρατηρητήριο Τιμών δείχνει ότι, αφού αφαιρεθούν οι αυξήσεις του ΦΠΑ, το 58% των προϊόντων μείωσαν την τιμή τους το 2010. Μεγάλης σημασίας είναι το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των προϊόντων (77%) είχε εξέλιξη τιμής χαμηλότερη από αυτήν του πληθωρισμού, που ήταν 4,79% το 2010. Τα αποτελέσματα έχουν επίσης πτωτικές τάσεις όταν εξετάζονται σε κατηγορίες προϊόντων αντί για το σύνολο των κωδικών. Από τις 63 κατηγορίες που εξετάστηκαν με πάνω από 5 κωδικούς, το 52% παρουσίασε μείωση της μέσης τιμής ενώ στο 95% των κατηγοριών κινήθηκε σε επίπεδα μέσων τιμών χαμηλότερα του πληθωρισμού. Παρακολουθώντας την εξέλιξη των μέσων τιμών αφαιρώντας τις αυξήσεις του ΦΠΑ, το 79% των υποκατηγοριών παρουσίασε μείωση στην τιμή, ενώ ο αντίστοιχος δείκτης μέσων τιμών για το 2010 μειώθηκε κατά 3%.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Συνεπώς, κύριε καθηγητά, μπορούμε να πούμε ότι η βιομηχανία ειδών διατροφής και το λιανεμπόριο τροφίμων συμβάλλουν τόσο στην συγκράτηση του πληθωρισμού όσο και στην τιθάσσευση της ακρίβειας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ναι, έχετε δίκιο. Τα δεδομένα από την ανάλυση της διακύμανσης τιμών για τον Δεκέμβριο του 2010 –η μέση διαφορά μεγίστης/ελαχίστης τιμής είναι 59,35% στις κατηγορίες που αναλύονται– δείχνουν ότι ο καταναλωτής έχει πρόσβαση σε ένα μεγάλο εύρος τιμών στο οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων, παρέχοντας σαφή ένδειξη για το επίπεδο του ανταγωνισμού στον συγκεκριμένο κλάδο. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων (προμηθευτές και σουπερμάρκετ) έχει κάνει σοβαρές προσπάθειες μείωσης και συγκράτησης των τιμών, παρά τις συνεχείς αυξήσεις του ΦΠΑ. Σε κάθε περίπτωση, οι τιμές των προϊόντων δεν ακολούθησαν την ανοδική πορεία του πληθωρισμού στην εξεταζόμενη περίοδο, όπως επιβεβαιώνεται και από τις σχετικές αναλύσεις της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Για παράδειγμα, ενώ ο γενικός δείκτης τιμών καταναλωτή 2010 αυξήθηκε κατά 4,71% σε σχέση με το 2009, ο υποδείκτης «τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά» είχε την μεγαλύτερη συγκράτηση και παρέμεινε στα ίδια επίπεδα αφού αυξήθηκε μόλις κατά 0,06%.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Κύριε καθηγητά, το γεγονός ότι στην Ελλάδα έχουμε ένα σουπερμάρκετ για 2.500 κατοίκους ενώ, στην Αμερική για παράδειγμα, η σχέση είναι 1 προς 8.500, δεν δημιουργεί προϋποθέσεις για υψηλές τιμές στην χώρα μας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το θέμα είναι πολύ σύνθετο. Η Ελλάδα είναι μία χώρα με πολλές ορεινές περιοχές και πολλά νησιά. Άρα, η οικονομική και εμπορική της γεωγραφία δεν είναι ακριβώς η ίδια με την Αμερική ή άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στην χώρα μας δικαιολογείται έτσι ο παρατηρούμενος υπερεμπορισμός. Όμως, ο τελευταίος περιορίζει την συγκέντρωση στο ελληνικό λιανεμπόριο, με τα σουπερμάρκετ να κατέχουν το 40% του συνολικού τζίρου έναντι 60% και 75% σε άλλες χώρες. Σημειώστε ακόμα ότι στο ελληνικό λιανεμπόριο απασχολούνται 160.000 και ο τζίρος φθάνει τα 30 δισεκατ. ευρώ.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Αν δηλαδή υπολογίσουμε ότι η βιομηχανία ειδών διατροφής απασχολεί 320.000 άτομα, τότε με το λιανεμπόριο τροφίμων φθάνουμε στο μισό εκατομμύριο σχεδόν θέσεις εργασίας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ναι, αυτό είναι γεγονός. Γι αυτό οι κλάδοι αυτοί χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής

ΕΡΩΤΗΣΗ: Στο ηλεκτρονικό εμπόριο, κύριε καθηγητά, ποια είναι τα ποσοτικά στοιχεία και πώς εξελίσσεται η συμμετοχή του στη συνολική εμπορική δραστηριότητα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο τζίρος του ηλεκτρονικού εμπορίου φθάνει τα 2,2 δισεκατ. ευρώ και ακολουθεί εντυπωσιακή ανοδική πορεία. Σήμερα, επισήμως υπάρχουν στην Ελλάδα περί τα 800 και πλέον ηλεκτρονικά καταστήματα, από τα οποία υψηλή δραστηριότητα παρουσιάζουν αυτά που πωλούν λογισμικό, ηλεκτρονικά είδη, αεροπορικά εισιτήρια, βιβλία και κρατήσεις ξενοδοχείων. Όσο για τα κριτήρια επιλογής ηλεκτρονικού καταστήματος, τα πιο σημαντικά είναι η ευχρηστία, δηλαδή ένα καλοσχεδιασμένο και εύχρηστο site, οι τρόποι πληρωμής και η γκάμα των προϊόντων. Ανοδική πορεία παρουσιάζουν επίσης και οι on-line δαπάνες ανά καταναλωτή, οι οποίες το 2010 έφθασαν σε ετήσια βάση τα 1.500 ευρώ.